22 Αυγ. 2010 Κοινωνικό πακέτο ή ριζικές τομές;
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία - Οικονομία, Κυριακή 22 Αυγούστου 2010
Ενόψει Σεπτεμβρίου και ΔΕΘ διακινείται η ανάγκη να υπάρξει κυβερνητική «δέσμη κοινωνικών μέτρων» ως «κοινωνικό αντίβαρο» ή «πακέτο» έναντι του ό,τι έχει προηγηθεί λόγω μνημονίου και δημοσιονομικής προσαρμογής. Πράγματι εκτός της δημοσιονομικής προσαρμογής και της ανταγωνιστικότητας χρειάζονται και η ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή, όμως το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού - πόσω μάλλον το τρις.
Γιατί η συζήτηση για το «κοινωνικό πακέτο» μοιάζει να αναπαράγει τα μετεκλογικά μέτρα «στοχευμένων», υποτίθεται, ενισχύσεων όταν η οικονομία βάδιζε προς τη δημοσιονομική χρεοκοπία, και γιατί, επιπλέον, μοιάζει ακόμη περισσότερο στη ΔΕΘ του 2003 με το περιώνυμο «κοινωνικό πακέτο» του 1 δισ. ευρώ που είχε εξαγγελθεί από τον τότε πρωθυπουργό, αλλά ουδέν κοινωνικό (και πολιτικό) αποτέλεσμα απέφερε.
Η συζήτηση περί ανάγκης «κοινωνικού πακέτου» πρέπει να αντλεί διδάγματα από τα λάθη του παρελθόντος. Π.χ. από το ότι οι «στοχευμένες» πολιτικές σε χαμηλές εισοδηματικές ομάδες είναι εφικτές όταν αυτές είναι τεχνικά εντοπίσιμες. Ή από το ότι η επανεξαγγελία «προγραμμάτων» (τότε του ΚΠΣ, τώρα του ΕΣΠΑ) ούτε συνθέτει «κοινωνικό πακέτο» ούτε αποδίδει διακριτό κοινωνικό αποτέλεσμα.
Στις παρούσες συνθήκες με την ονομαστική απομείωση των μισθών στον δημόσιο τομέα, το ονομαστικό πάγωμα των αμοιβών στον ιδιωτικό, την απογείωση αφ' ενός μεν του πληθωρισμού πάνω από το 5%, αφ' ετέρου δε των πιθανοτήτων κάθε οικογένεια, από τα σχεδόν 4 εκατομμύρια νοικοκυριά της χώρας, να έχει τουλάχιστον έναν άνεργο κατά τη διάρκεια της κρίσης, με ανάλογες δυσμενείς επιπτώσεις στους συρρικνούμενους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, η πολιτική για το «κοινωνικό πακέτο» καλείται να υπερβεί τα (αναποτελεσματικά) συνήθη και τετριμμένα.
Οι συρρικνούμενοι οικογενειακοί προϋπολογισμοί στην Ελλάδα είναι αντιμέτωποι με την ακριβότερη βενζίνη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που γίνεται συγκριτικά ακριβότατη εάν συγκριθεί σε «ισότιμα αγοραστικής δύναμης», το ίδιο δε ισχύει και με ορισμένες κατηγορίες τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης. Επιπλέον, οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί στην Ελλάδα επιβαρύνονται με μοναδικές στην Ευρώπη ιδιωτικές δαπάνες «παιδείας», όπως και με εξίσου μοναδικές στην Ευρώπη ιδιωτικές δαπάνες «υγείας».
Στις συνθήκες της τρέχουσας κρίσης «κοινωνικό αντίβαρο» ή «πακέτο» είναι οι ριζικές τομές ώστε να απαλλαχθούν οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί από κάθε είδους «εγχώριες» προσαυξήσεις και «δοσίματα» που στην μεν περίπτωση των αγαθών συστηματικά διοχετεύονται ή διακρατούνται εκτός εθνικής οικονομίας, στην δε περίπτωση των υπηρεσιών για «δημόσια αγαθά» διακρατούνται κυρίως εκτός της επίσημης οικονομίας.
Συνεπώς το «κοινωνικό αντίβαρο» ή «πακέτο», εάν είναι να υπάρξει, πρέπει να ασχοληθεί με τα μείζονα της διανομής και της αναδιανομής του εισοδήματος, με αυτά που βαρύνουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Μέσω αυτών είναι δυνατόν να ωφεληθούν και οι περισσότερο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Κι όχι μόνον με «στοχευμένα» μέτρα τα οποία, βεβαίως, αυτή τη φορά πρέπει να είναι σχεδιασμένα και χρηματοδοτημένα ώστε να μπορούν να συναντήσουν τους στόχους τους.
