21 Αυγ. 2010 Από την 3η Σεπτέμβρη στην 5η Σεπτεμβρίου
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 21/8/2010
Εν μέσω κρίσης και χρεοκοπίας οι ρουτίνες και οι τελετουργίες του ετήσιου πολιτ(ευτ)ικού κύκλου (ΔΕΘ κ.λπ.) φαίνεται να συντηρούνται. Φέτος, λόγω κυβερνητικής αλλαγής την 4η Οκτωβρίου 2009, συνδέονται και με την 36η επέτειο ιδρυτικής διακήρυξης του κυβερνώντος κόμματος και την επικείμενη συμπλήρωση ενός έτους στην κυβέρνηση της χώρας σε συνθήκες (οικονομικά και κοινωνικά) εκτάκτου ανάγκης. Τελετουργίες και συμβολισμοί (ανα)ζητούν σημασία ως μέρος της λύσης (αντί της κρίσης), του νέου (αντί του παλαιού).
Αν, για να βρεθεί «το νόημα», χρειάζεται βουτιά σε ιστορία και συμβολισμούς τότε η κατάσταση των πραγμάτων επιβάλλει να πάμε λίγο βαθύτερα: Στα εκατό χρόνια από την 5η Σεπτεμβρίου 1910 και την ιστορική ομιλία του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Πλατεία Συντάγματος, μέσω της οποίας η χώρα αποκτούσε κυβερνήτη και διακυβέρνηση, σχέδιο για ριζικές πολιτικές και θεσμικές αλλαγές για να βγει από πολυετή κρίση, να αδράξει ευκαιρίες, «να γυρίσει αιώνα».
Φέτος η σύμπτωση της παγκόσμιας και της εθνικής κρίσης καθιστά επίκαιρο το θέμα επιστροφής της διακυβέρνησης στην πρωτοκαθεδρία. Το ζήτημα των καιρών βρίσκεται στο δίπολο «διακυβέρνηση - αγορές». Την οικονομία μπορεί να σώσει -πάλι- η στροφή στην αποτελεσματική διακυβέρνηση με ριζικές πολιτικές και θεσμικές αλλαγές. Για να μετατραπεί το συντομότερο σε ευκαιρία η μείζων κρίση, με έξοδο από τον ορθό δρόμο με τις σωστές επιλογές.
Η ανάγκη ριζικών πολιτικών-θεσμικών αλλαγών για επαναπροσδιορισμό της σχέσης διακυβέρνησης και αγορών, διεθνώς, είναι το κύριο μάθημα της τρέχουσας παγκόσμιας κρίσης. Αν και η κρίση «ήρθε από τις αγορές», η κύρια ευθύνη βρίσκεται στην στρέβλωση της σχέσης διακυβέρνησης - αγορών. Που στην καταστροφική ελληνική εκδοχή της υποκαταστάθηκε αφενός από αμεριμναμέριμνους, όχι σπάνια ιδιοτελείς, κατόχους θώκων (υπουργείων, δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών, αρχών και εξουσιών), αφετέρου συγκαλύφθηκε ιδεοληπτικά από μύθους περί επάρκειας του αυτοματισμού των αγορών.
Επιστροφή της διακυβέρνησης σημαίνει, μεταξύ άλλων, εξορθολογισμό στην αρχιτεκτονική της διακυβέρνησης -υπουργεία, περιφέρειες, δήμοι. Για τις νέες περιφέρειες και δήμους θα κριθεί το επόμενο διάστημα αν πρόκειται για άλμα στην κοινωνική ανάπτυξη ή στο - κενό. Για τα υπουργεία από ετών υποστηρίζουμε τα λιγότερα και αποτελεσματικότερα χαρτοφυλάκια, αλλά αυτό προϋποθέτει υπέρβαση (και διόρθωση) της συγκόλλησης υπουργείων με εκ των ενόντων διατυπώσεις Προεδρικών Διαταγμάτων. Ο δομικός ανασχηματισμός έχει νόημα συνδεόμενος με σχέδιο εξόδου από την χρεοκοπία και την κρίση προς την ανάπτυξη.
Εκατό χρόνια από την ομιλία της 5ης Σεπτεμβρίου 1910 είναι και πάλι επίκαιρες οι αναφορές της. Π.χ. στη δικαιοσύνη («συστήματος υποθάλποντος πάσαν πλεκτάνην προς καταβαράθρωσιν του ουσιαστικού δικαίου και καθιστώντος δυνατήν την επ’ αόριστον παρέλκυσιν των δικών»), στην εκπαίδευση («εκτρέφει ? τροφίμους του προϋπολογισμού, ανίκανους διά κάθε άλλο πλουτοπαραγωγικόν επάγγελμα»), και φυσικά στην ανάγκη Αναθεωρητικής Βουλής.
