13 Αυγ. 2010 Λάθος επιλογές για τον ΦΠΑ
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία 13/8/2010
Η οικονομική πολιτική κινδυνεύει από λογιστικές αυταπάτες υπεισερχόμενες στους σχεδιασμούς εκτάκτου ανάγκης. Λογιστική αυταπάτη (ή πύρρειος νίκη) τείνει να καταλήξει η μετατροπή των διαδοχικών αυξήσεων στους συντελεστές ΦΠΑ σε κύριο εργαλείο της δημοσιονομικής προσαρμογής από την πλευρά των εσόδων. Η πρώτη αύξηση από 19% σε 21% (τον Μάρτιο) είχε λογιστικό στόχο τα 1,3 δισ. ευρώ (0,5% του ΑΕΠ). Η δεύτερη (του Μνημονίου) από 21% σε 23% αποσκοπεί σε 800 εκατ. ευρώ (0,3% του ΑΕΠ).
Από τις εκτιμήσεις στόχων για πρόσθετα έσοδα λόγω αύξησης των συντελεστών ΦΠΑ (αθροίζουν 1,5% του ΑΕΠ το 2010-2013) έλειψε η στοιχειώδης εκτίμηση των επιπτώσεών τους στην αύξηση του πληθωρισμού, εξίσου κρίσιμης παραμέτρου του προγράμματος εξόδου της χώρας από τη δημοσιονομική και ανταγωνιστική χρεοκοπία. ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ στις εκθέσεις τους αναγνωρίζουν ότι τις «υποτίμησαν», όμως είναι η εγχώρια οικονομική πολιτική που «αστόχησε».
Παρά την επιταχυνόμενη από τρίμηνο σε τρίμηνο οικονομική ύφεση, διαδοχικές αυξήσεις συντελεστών ΦΠΑ (και λοιπών εμμέσων φόρων) απογείωσαν τον πληθωρισμό, λόγω συστηματικής δυσκαμψίας των περιθωρίων κέρδους και ανεπαρκούς έως ανύπαρκτου ανταγωνισμού στην προσφορά αγαθών και υπηρεσιών. Παραδοσιακά οι αυξήσεις εμμέσων φόρων είναι αφορμή νέων αυξήσεων - «στρογγυλοποιήσεων» στις τιμές λιανικής. Η όποια «απορρόφηση» του ΦΠΑ λόγω ύφεσης έγινε πρόφαση για τους «μεσάζοντες», παλαιού και νέου τύπου, προς συμπίεση τιμών στους παραγωγούς.
Όσο κι αν αυξάνονται οι συντελεστές ΦΠΑ ένας «σάπιος» φοροεισπρακτικός μηχανισμός οδηγεί σε αυξανόμενες «διαρροές». Επιπλέον, όπως έχει δείξει και ο νυν επιστημονικός διευθυντής του ΔΝΤ, σε μελέτες του για την ανεργία και την απασχόληση ο ΦΠΑ -και ο υψηλότερος ΦΠΑ- είναι βασική μεταβλητή που συνδιαμορφώνει το tax wedge, την διαφορά συνολικού μισθολογικού κόστους για την επιχείρηση και καθαρής αμοιβής του μισθωτού εργαζόμενου, μεταβλητή που με τη σειρά της επηρεάζει την επίσημη και την αδήλωτη απασχόληση, τη διανομή / αναδιανομή κ.ο.κ.
Τι να κάναμε χωρίς αυξήσεις ΦΠΑ; Ο λογιστικός στόχος της πρώτης αύξησης καλυπτόταν σε μεγάλο βαθμό (77%) από το μετεκλογικό «κοινωνικό πακέτο» παροχών. Ο λογιστικός στόχος πρώτης και δεύτερης αύξησης ΦΠΑ υπερκαλύπτεται από την ετήσια κλεπτοκρατική διαρροή δαπανών μεγάλων (μετρημένων στα δάκτυλα) νοσοκομείων (του ΕΣΥ!). Είναι θέμα προτεραιοτήτων και σχεδιασμού της οικονομικής πολιτικής που, σε συνθήκες χρεοκοπίας, «δεσμεύθηκε» από την «παρέα» εύκολων ιδεών-επιλογών του απελθόντος «τσάρου» υπουργού («θωρακισμένης») οικονομίας.
Κρίσιμες είναι και οι υπολειπόμενες -λόγω Μνημονίου- αναπροσαρμογές συντελεστών ΦΠΑ σε ευρείες κατηγορίες οικονομικών δραστηριοτήτων με λογιστικό στόχο το 2011 το 1 δισ. ευρώ (0,4% του ΑΕΠ). Υπάρχει περιθώριο νέων «λαθών»; Οι χαμηλότεροι συντελεστές ΦΠΑ σε ορισμένους τομείς είναι μέρος του πακέτου ανασυγκρότησης της Ε.Ε. έναντι της κρίσης (βλ. και ECOFIN 5/5/2009) ενώ ο φορολογικός ανταγωνισμός λειτουργεί σε ευρείς τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας.
