7 Φεβρ. 2010 Ζητείται νέα «συνταγή» για τις συλλογικές συμβάσεις
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία - Οικονομία - Αναλύσεις, σελ. 17, Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2010
Τι μπορούν να κάνουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, όπως αυτή για την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) όπου οι κορυφαίες συνδικαλιστικές οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων αναζητούν συμφωνία για τους κατώτατους μισθούς, σε συνθήκες ύφεσης, που ενδέχεται να συνεχισθεί και να βαθύνει, συνδυασμένη με συγκριτικά υψηλό πληθωρισμό;
Στο ισχύον από την δεκαετία του 1990 «μοντέλο» διαπραγματεύσεων η λογική των ΕΓΣΣΕ ήταν «πληθωρισμός, συν μέρος από την ανάπτυξη» σε ένα σχήμα όπου οι κορυφαίες οργανώσεις συμφωνούν τους μισθούς των «κατωτάτων ορίων». Εν συνεχεία τα μέλη τους καθορίζουν με ίδιο ή υψηλότερο ποσοστό αυξήσεων τους λίγο ή πολύ υψηλότερους μισθούς των κλαδικών, ομοιοεπαγγελματικών και επιχειρησιακών ΣΣΕ.
Μέσα από αυτήν τη διαδικασία η σχέση κατώτατου και μέσου μισθού σιγά σιγά διευρυνόταν, και αυτό συχνά χρησιμοποιούνταν ως επιχείρημα - κριτική της αυξανόμενης ανισότητας των μισθών. Τώρα χωρίς ανάπτυξη, με μείωση του προϊόντος - ύφεση και με πληθωρισμό αναζητείται νέα συνταγή για τη λειτουργία της ΕΓΣΣΕ και των κατώτατων μισθών.
Το πρώτο κρίσιμο ζήτημα, που ανεδείχθη και προ ετών αλλά έμεινε εκκρεμές, είναι σε ποιον βαθμό τα ποσοστά αυξήσεων στους κατώτατους μισθούς (πρέπει να) είναι «οδηγός» για τις ΣΣΕ κλάδων, επαγγελμάτων και επιχειρήσεων. Από την μία σε συνθήκες ύφεσης η γενική συγκράτηση / μείωση των κατώτατων μισθών και των μισθών μπορεί να ενισχύσει την ύφεση, από την άλλη η μεταβολή των σχετικών μισθών μεταξύ κλάδων / επαγγελμάτων κ.λπ. είναι μία πλευρά της αναγκαίας αναδιάρθρωσης-αναδιανομής.
Το δεύτερο κρίσιμο ζήτημα, που αναδεικνύεται λόγω ΟΝΕ και ακριβού ευρώ, είναι ότι ο εγχώριος πληθωρισμός τον οποίο «κυνηγούν» οι εγχώριοι μισθοί, όντας υψηλότερος εκείνου της ευρωζώνης, συμβάλλει σε μείωση ανταγωνιστικότητας της εγχώριας παραγωγικής δομής.
Ναι μεν οι εταίροι της ΕΓΣΣΕ θέλουν κατώτατους μισθούς που παρακολουθούν τον πληθωρισμό, και τον υπερβαίνουν, αλλά ζητείται συνδυασμός ώστε να μην προκαλούνται πιέσεις στις χαμηλής ανταγωνιστικότητας παραγωγικές περιοχές της οικονομίας. Μία λύση, που προϋποθέτει τριμερή και όχι διμερή συμφωνία, θα ήταν η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος με μείωση φορολογικών και ασφαλιστικών κρατήσεων, κάτι ιδιαίτερα δύσκολο (και «επαναστατικό») στις τρέχουσες συνθήκες δημοσιονομικής και ασφαλιστικής κρίσης.
Πέρα από την έκβαση της τρέχουσας συλλογικής διαπραγμάτευσης, το μενού των επιλογών για το ζήτημα των μισθών γίνεται περιοριστικό και «εκρηκτικό» καθώς σε συνθήκες ύφεσης και ΟΝΕ, με την παρούσα παραγωγική δομή, λειτουργία των αγορών και ανταγωνιστικότητα, ενισχύονται οι πιέσεις για καθήλωση μισθών αλλά και «εσωτερική υποτίμηση».
«Εσωτερική υποτίμηση» συνιστούν οι προτάσεις για μείωση μισθών στο Δημόσιο (τύπου Ιρλανδίας), στην ίδια λογική ενδέχεται να επανέλθουν τους επόμενους μήνες οι συστάσεις για μειώσεις στους (κατώτατους) μισθούς του ιδιωτικού τομέα, ενώ οι εταίροι της ΕΓΣΣΕ δεν συμφωνούν ότι υφίσταται τέτοιο θέμα. Αντιθέτως, από την κοινωνία αναδεικνύεται ζήτημα περικοπής των ανώτατων μισθών στον δημόσιο τομέα και στις παρυφές του.
