30 Ιαν. 2010 Τέλος εποχής, τέλος ανοχής
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 30/1/2010
Ενώ η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση και η ύφεση μοιάζουν να χαλιναγωγούνται, η εγχώρια κρίση επεκτείνεται αγκαλιάζοντας όλους τους οικονομικούς τομείς, τροφοδοτώντας αυξανόμενα συμπτώματα κοινωνικής κρίσης, αποκαλύπτοντας την παρακμή αυτού που, με εξελίξεις και μεταλλάξεις, αποτέλεσε το πολιτικό σύστημα της μεταπολίτευσης. Αβεβαιότητες και οικονομική - κοινωνική αστάθεια αποτελούν σοβαρό ενδεχόμενο τη νέα δεκαετία αν τα πράγματα αφεθούν / ακολουθήσουν την τάση, την πεπατημένη.
Οι εκλογές του Οκτωβρίου 2009 ήταν, εν τέλει, μία προσωρινή λύση στην έρπουσα οικονομική και κοινωνική κρίση, λειτουργώντας ως «βαλβίδα ασφαλείας» για την εκτόνωση κοινωνικών συγκρούσεων (και εκρήξεων) που σιγά-σιγά επανέρχονται. Η νέα κυβέρνηση απολαμβάνει μεν την εύλογη κατανόηση των πολιτών, που αναγνωρίζουν προβλήματα και δυσκολίες της τρέχουσας περιόδου, όμως η εγχώρια «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης» δεν παράγεται μόνον ή κυρίως από τη συγκυρία της διεθνούς οικονομικής κρίσης.
Σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη της Ένωσης οικονομία και κοινωνία πλήττονται από κρίση και ύφεση, στα περισσότερα δε από μεγαλύτερη κρίση και βαθύτερη ύφεση, παράγοντας διαφορές και συγκρούσεις, αλλά μάλλον σε καμία δεν παρατηρείται το εγχώριο φαινόμενο του διαρκούς «όλοι εναντίον όλων» που αναπαράγεται σε κάθε ζήτημα εφαρμοσμένης πολιτικής, ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες. Εδώ μάλλον δείχνει / επιβεβαιώνει το τέλος του status quo της προηγούμενης -τριαντακονταπενταετούς- περιόδου.
Τα «κατά συνθήκη ψεύδη» και τα στερεότυπα περί δημοσίου τομέα, περί ιδιωτικού τομέα, περί «κινημάτων» κ.ο.κ. μίας ολόκληρης περιόδου δεν είναι πλέον αποτελεσματικά ούτε εγχωρίως. Όλο και περισσότερο είναι κατανοητό πως α) ό,τι είναι, ή εμφανίζεται ως, δημόσιο δεν εξυπηρετεί, εξ ορισμού, το δημόσιο συμφέρον, β) ό,τι είναι, ή εμφανίζεται ως, ιδιωτικό δεν είναι οικονομικά υγιές, παραγωγικό και ανταγωνιστικό, γ) ό,τι «κινείται», διεκδικώντας «δίκαια αιτήματα», δεν είναι «κόκκινο» και προοδευτικό.
Κατ’ ουσίαν μέσω της αναπτυσσόμενης εγχώριας κρίσης διαρρηγνύονται ισορροπίες και άτυπες συμφωνίες μεταξύ συμφερόντων και ομάδων συμφερόντων σε ευρύτατους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας. Το παλαιό Deal δεν λειτουργεί πλέον, και το νέο Deal δεν έχει ακόμη στοιχειοθετηθεί. Η εγχώρια δημοσιονομική κρίση, τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και στο σκέλος των δαπανών, είναι κλασικό παράδειγμα αυτής της εκκρεμότητας.
Ως γνωστόν, πριν από την κρίση, οι φορολογούμενοι πλήρωναν περισσότερους φόρους από όσους εισέπραττε το δημόσιο ταμείο. Το δε δημόσιο απέδιδε στους πολίτες χαμηλότερης αξίας δημόσια αγαθά και υπηρεσίες από την αξία των πόρων που εν τέλει εισέπραττε. Με την κρίση ο φαύλος κύκλος τείνει να επιταθεί, λόγω και της αυξανόμενης διαρροής εθνικών πόρων στους διεθνείς δανειστές, αποκαλύπτοντας την αντιπαραγωγική αντιαναπτυξιακή κρατι(κομματι)κή «φούσκα». Μόνον το κλίμα «τέλους εποχής, τέλους ανοχής», ενισχυόμενο και αξιοποιούμενο, αποτελεί / δημιουργεί ευκαιρίες ανόρθωσης με ένα νέο Deal.
