29 Νοεμ 2009 Ασφαλιστικό: Η αυστριακή λύση και το ελληνικό πρόβλημα
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία - Οικονομία, σελ. 8, Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009
Η πολύχρονη πολιτική παλινδρομήσεων περί το ασφαλιστικό και η ανυπαρξία συγκροτημένου και ουσιαστικού κοινωνικού διαλόγου, με διαφανείς και περιεκτικές συγκλίσεις και αποκλίσεις, κάνουν την Ελλάδα μοναδική εξαίρεση στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Επί σειρά ετών παραμένει ασαφές το «τι προτίθενται να κάνουν οι Ελληνες» για το ασφαλιστικό τους, που δεν είναι ούτε δημοσιονομικά βιώσιμο, ούτε κοινωνικά αποτελεσματικό και δίκαιο.
Για το ελληνικό ασφαλιστικό ζήτημα, αν και δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον, μπορούμε να σχεδιάσουμε για το μέλλον. Ωστε αυτό να μετατραπεί από παράγων δημοσιονομικής αστάθειας και κοινωνικής ανισότητας σε παράγοντα μακροοικονομικής προσαρμογής και ισορροπίας, κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής. Η δημιουργία ενιαίου συστήματος δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, με εναρμόνιση των κατακερματισμένων ταμείων, είναι αναγκαία προϋπόθεση για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής αποτελεσματικότητάς του.
Οσο καθυστερούμε, γίνεται χρησιμότερη η αξιοποίηση άλλων ευρωπαϊκών εμπειριών εναρμόνισης, όπως π.χ. η αυστριακή μεταρρύθμιση του 2004. Δεν την αναφέρουμε για αναπαραγωγή της «μοντελολογίας». Αλλά για την κατανόηση επιλογών που, πλέον, μάλλον πρέπει να μας ενδιαφέρουν άμεσα. Οπως η εκεί ένταξη όλων, ανεξαίρετα, των ασφαλισμένων ηλικίας κάτω των 50 ετών σε ένα ενιαίο και εναρμονισμένο σύστημα δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης.
Η «αυστριακή λύση», η οποία ετέθη το 2007 σε εφαρμογή, με την εναρμονισμένη ένταξη των εργατοτεχνιτών και των υπαλλήλων, των αγροτών και των αυτοαπασχολουμένων, των ιδιωτικών και των δημόσιων υπαλλήλων, που υπάγονταν σε διαφορετικά επιμέρους ασφαλιστικά ταμεία, ήρθε ως αποτέλεσμα διαλόγου και πολιτικής-κοινωνικής συμφωνίας το 2004. Σε συνέχεια διαδοχικών αποτυχημένων μεταρρυθμίσεων μετά το 1997, αλλά και πρωτόγνωρων για την Αυστρία κοινωνικών συγκρούσεων και κινητοποιήσεων το 2003.
Εκεί οι κορυφαίες εθνικές ενώσεις εργαζομένων και εργοδοτών συμπρωταγωνίστησαν στην προώθηση αυτής της μεταρρύθμισης. Το αρχικό «μοντέλο» της εργατικής OGB για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση (Osterreich-Pension) λειτούργησε ως «καταλύτης». Η κοινωνική ασφάλιση στην Αυστρία βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στον «πρώτο πυλώνα» της δημόσιας (αναδιανεμητικής) ασφάλισης. Ωστόσο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, IMF, κυβέρνηση και συνδικάτα επικροτούν, με αποχρώσεις, την «αυστριακή μεταρρύθμιση» του 2004.
Στα πλεονεκτήματά της, με το αυστριακό ασφαλιστικό να παραμένει ένα αυτοδιοικούμενο σύστημα, είναι η λειτουργία του ως σταθεροποιητικού παράγοντα, με «κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις», και για την οικονομική σταθερότητα της χώρας έναντι των hegde funds και των «ιπτάμενων κεφαλαίων», που αυξάνουν τον συστηματικό κίνδυνο στην οικονομία. Κι εδώ πρέπει και μπορεί να γίνει από παράγων αποσταθεροποίησης παράγοντας σταθεροποίησης.
«Τώρα να αντιγράψουμε τους Αυστριακούς» θα αναρωτηθεί κανείς; Οχι. Μπορούμε να μάθουμε και από τις θετικές μεταρρυθμιστικές εμπειρίες Σουηδών και Ιταλών. Απλώς η αυστριακή εμπειρία τυχαίνει να δείχνει το «κομμένο νήμα» του ελληνικού ενιαίου δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος που ήθελε να φτιάξει, προ οκτώ και πλέον δεκαετιών, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, στον οποίον κατ' ουσία «χρωστάμε» και το ΙΚΑ.
