26 Ιουνίου 2010 Οικονομία και Ενεργειακός Σχεδιασμός
Ημερησία του Σαββάτου-Οικονομία, 26/6/2010
Ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός από τη νέα, υπό σύσταση, επιτροπή αποτελεί στρατηγικό ζήτημα για την χώρα, καθώς μία λανθασμένη και άστοχη πολιτική στο θέμα της ενέργειας και των ενεργειακών πρώτων υλών μπορεί να έχει μακροχρόνιες δυσμενείς συνέπειες για μία χώρα, υπονομεύοντας τόσο την οικονομική της ανάπτυξη όσο και τη γεωπολιτική της ισχύ. Ο σχεδιασμός πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τη διττή διάσταση της ενέργειας -την οικονομία και τη γεωπολιτική.
Για την σημασία του ενεργειακού σχεδιασμού είναι ενδιαφέρον το «μάθημα» από τη Βρετανία, όπου το ενεργητικό ισοζύγιο δεν είναι αρνητικό (αν ήταν θα είχε πολλαπλές αρνητικές συνέπειες στην καθημερινότητα των πολιτών και της οικονομικής δραστηριότητας) μόνο και μόνο λόγω της κρίσης και της ύφεσης που περιορίζουν τη ζήτηση ενέργειας. Αν η ζήτηση επανέλθει δεν αποκλείονται τα επόμενα χρόνια συχνές διακοπές της ηλεκτρικής τροφοδοσίας και περίοδοι συσκότισης των πόλεων.
Η αιτία του βρετανικού αδιεξόδου βρίσκεται στην πολιτική της πλήρους «φιλελευθεροποίησης» της αγοράς ενέργειας που εισήγαγε στη δεκαετία του 1990 η κυβέρνηση των Εργατικών (υλοποιώντας πολιτική απόφαση των Συντηρητικών του 1989), καταργώντας κάθε στρατηγική παρέμβαση του κράτους και εγκαταλείποντας το μέλλον του τομέα αποκλειστικά στα χέρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και στις «δυνάμεις της αγοράς».
Το βρετανικό ενεργειακό αδιέξοδο προέρχεται από την απουσία ενεργειακού σχεδιασμού παρά την υποχώρηση της χρήσης του άνθρακα, την σταδιακή παύση της λειτουργίας των παλαιών πυρηνικών αντιδραστήρων και την ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων φυσικού αέριου της Βόρειας Θάλασσας, που αποτελεί το κύριο μέσο θέρμανσης των κατοικιών και παράγει το 45% της ηλεκτροδότησής της. Και τώρα δημιουργεί ανάγκη σημαντικής αύξησης των εισαγωγών αερίου από την Ευρώπη.
Ομως, ελλείψει του στρατηγικού σχεδιασμού, ο ιδιωτικός τομέας στη διάρκεια της περιόδου των παχιών αγελάδων της «απελευθερωμένης» αγοράς δεν ενδιαφέρθηκε να δημιουργήσει τις απαραίτητες για το μέλλον υποδομές σε αποθηκευτικούς χώρους και αγωγούς προς την Ευρώπη. Κι αυτό σε μία αγορά όπου οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες ακολουθούν πολιτική που χαρακτηρίζεται από τον μακροχρόνιο προγραμματισμό και τα συμβόλαια πολυετούς διαρκείας με τους προμηθευτές τους.
Εκτός από το πάθημα της Βρετανίας, κρίσιμα για τον εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό είναι κι άλλα εγχειρήματα «απελευθέρωσης» όπου αυτά υλοποιήθηκαν (π.χ. Βραζιλία, Νέα Ζηλανδία, ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία), καθώς τα αποτελέσματα όχι μόνον ήταν κατώτερα των προσδοκιών, αλλά, εκτός από την αφαίμαξη των καταναλωτών, στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν αποδιαρθρωτικά για τη μακροχρόνια ενεργειακή ισορροπία τους. Ωστόσο, λόγω ιδεοληπτικής αδράνειας, εξακολουθούν να επηρεάζουν την ευρωπαϊκή πολιτική της λεγόμενης «τρίτης δέσμης» για την «απελευθέρωση» των αγορών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
