18 Απρ. 2010 Η ανεργία, μάστιγα για τις χώρες της Ευρώπης
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία - Οικονομία, Κυριακή 18 Απριλίου 2010
Διανύουμε διεθνή οικονομική κρίση ιστορικών διαστάσεων ανάλογη, παρά τις πολλές διαφορές, εκείνης που άρχισε με τη Μεγάλη Υφεση του 1929, η οποία εξελίσσεται σε μεγάλη κρίση της απασχόλησης.
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η ύφεση που ακολούθησε έχουν αντίκτυπο στις αγορές εργασίας διεθνώς και στην Ευρώπη. Υπήρξε παγκοσμίως αύξηση των ανέργων κατά 34 εκατ. το 2009 έναντι του 2007. Το 2009 οι άνεργοι ήταν περισσότεροι από 212 εκατ. και το 2010 αυξάνονται, όπως και οι «εργαζόμενοι φτωχοί» και οι ευπαθείς - ευάλωτες θέσεις εργασίας.
Στην Ευρώπη ύστερα από περίοδο οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας (9,7 εκατ. νέες θέσεις δημιουργήθηκαν το 2005-2008) η κρίση ανατρέπει ριζικά την ανάπτυξη της απασχόλησης που είχε επιτευχθεί. Παρά το ότι σε ορισμένα κράτη-μέλη οι απώλειες θέσεων εργασίας έχουν συγκριτικά περιορισθεί μέσω εφαρμογής διευθετήσεων συντομότερου χρόνου εργασίας ή «προσωρινής μερικής ανεργίας», προβλέπεται απώλεια περισσότερων από 7 εκατ. θέσεων εργασίας το 2009-10 και ανεργία άνω του 10% το 2010.
Στην Ε.Ε. η κρίση απασχόλησης αφορά περισσότερο τον βιομηχανικό τομέα με τα περισσότερα θύματα στην Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σημαντικές απώλειες στις υπηρεσίες συνδέονται με τον τομέα των ακινήτων (π.χ. Ισπανία, Ιρλανδία, Γαλλία). Οι απώλειες απασχόλησης αφορούν κυρίως τους άνδρες λόγω της δημογραφίας των κλάδων που πλήττονται. Είναι συνεχής και ισχυρή η άνοδος ανεργίας των νέων.
Η κρίση απασχόλησης είναι ήδη σοβαρότερη για ανειδίκευτους και μετανάστες σε κλάδους με μεγαλύτερη κρίση (π.χ. βιομηχανία, κατασκευές). Οι «ευέλικτοι» εργαζόμενοι με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου και με σύμβαση προσωρινής απασχόλησης υπέστησαν ήδη τη συρρίκνωση της απασχόλησης, ενώ η ανεργία μεταξύ των νέων τείνει προς νέα ιστορικά ύψη.
Την προηγούμενη φορά που η Ε.Ε. (τότε των 15) αντιμετώπισε ανεργία στο 10%, το 1994-1997, προέκυψε ως πολιτική αντίδραση το 1997 η «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση» που απέκτησε νομική βάση στη Συνθήκη του Αμστερνταμ. Εκτοτε όμως δεν υπήρξε πρόοδος και εμβάθυνση καθώς απασχόληση και Κοινωνική Ευρώπη πέρασαν σε δεύτερη μοίρα. Το 2010 που φιλόδοξα η «Στρατηγική της Λισαβόνας» (του 2000) ήθελε να είναι έτος με στόχο πλήρη απασχόληση, αποδείχθηκε έτος με ρεκόρ ανεργίας στο 10%.
Η τρέχουσα ιστορική ύφεση επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη πολιτικής για την απασχόληση ως ένα κρίσιμο και ισότιμο εργαλείο οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Η μείωση της ανεργίας προβάλλει πλέον ως στόχος σημαντικότερος εκείνων που δέσποζαν (πληθωρισμός, επιτόκια) στη μονεταριστική μονομέρεια κεντρικών τραπεζών και υπουργείων Οικονομίας.
Το ζήτημα δεν είναι μόνον ότι η απασχόληση αντιδρά με καθυστέρηση στην οικονομική συγκυρία και οι συνθήκες της αγοράς εργασίας θα εξακολουθήσουν να επιδεινώνονται για αρκετό διάστημα ακόμα και μετά την έναρξη ανάκαμψης της οικονομίας.
Η κρίση πλήττοντας αδιακρίτως αγορές εργασίας «ευέλικτες» (ισπανική, αγγλική, ιρλανδική) και μη, φέρνει τη συζήτηση για την απασχόληση στην ουσία της, στο μοντέλο ανάπτυξης. Για πολιτικές απασχόλησης με επίκεντρο την πραγματική οικονομία που συνδέουν κλαδικές πολιτικές, περιφερειακές πολιτικές και καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, στον αντίποδα της χρηματοπιστωτικοποίησης οικονομίας και πολιτικής.
