24 Δεκ. 2009 Μαθήματα από την Ιρλανδία
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 24/12/2009
Η ανάλυση ομοιοτήτων και διαφορών Ιρλανδίας και Ελλάδας που φέρονται, δημοσιονομικά, ως «αδύνατοι κρίκοι» της Ευρωζώνης, είναι χρήσιμη όχι μόνον για να «απορριφθεί» εγχωρίως η υποτιθέμενη «ιρλανδική συνταγή» δημοσιονομικής προσαρμογής, η οποία ελέγχεται βασίμως για το εάν θα κρατήσει την Ιρλανδία σε διαρκέστερη / βαθύτερη ύφεση. Αλλά και για να αποφευχθεί ο διαχωρισμός, όπως και προ ετών, μέσω ρηχών προσεγγίσεων, σε «Ιρλανδομάχους» και «Ιρλανδολάτρες», χάνοντας την ουσία.
Η ιρλανδική εμπειρία, πρόσφατη και παλαιότερη, προσφέρει πολύ ενδιαφέροντα μαθήματα, αν η προσοχή στραφεί στα κρίσιμα στοιχεία της. Διότι η κρίση δεν οφείλεται στο ότι την τελευταία δεκαετία οι αποδοχές των Ιρλανδών δημοσίων υπαλλήλων σχεδόν διπλασιάσθηκαν, ούτε το κυρίως ζήτημα είναι εάν και πώς αυτές μειώνονται, αφού πρώτα μειώθηκαν οι αποδοχές πρωθυπουργού, υπουργών, βουλευτών, δικαστικών (που αρχικά «αυτοεξαιρέθηκαν») κ.ο.κ.
Κεντρικά στοιχεία στην ιρλανδική κρίση είναι η κρατική διάσωση των ιρλανδικών τραπεζών από τη χρεοκοπία (με κόστος ίσο με το 33% του ΑΕΠ) και η «φούσκα» στην αγορά ακινήτων / real estate. Γι' αυτά αναζητούν κυρίως απαντήσεις και λύσεις οι διεθνείς αγορές και οι Ιρλανδοί πολίτες, για τους οποίους Ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες κάνουν ό,τι είναι δυνατόν να τους επιβεβαιώσουν την ορθότητα της πρώτης εκ μέρους τους απόρριψης της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Και δεν είναι μόνον οι πολίτες. Ο (νέος) διοικητής της Τράπεζας της Ιρλανδίας πρότεινε έρευνα («εξεταστική» στα καθ’ ημάς) σχετικά με το «τι πήγε στραβά με τις ιρλανδικές τράπεζες», χαρακτηρίζοντάς την ανάλογης σημασίας με εκείνη των ΗΠΑ για την «11η Σεπτεμβρίου». Αναπτύσσεται δε η δημόσια συζήτηση και κριτική για το ότι η Ιρλανδία οδηγήθηκε στη διπλή κρίση μέσω της αδιαφανούς, μυστικοπαθούς και καρτελοποιημένης διαμόρφωσης πολιτικών στους δύο αυτούς τομείς της οικονομίας.
Αυτό που αναδεικνύεται ως κρίσιμο στην ιρλανδική εμπειρία είναι το φαινόμενο της «ρυθμιστικής ομηρείας» (regulatory capture). Δηλαδή της «κατάληψης» / «αιχμαλωσίας» / ελέγχου των ρυθμιστικών αρχών από τους υποτιθέμενους ελεγχομένους, με αποτέλεσμα οι ρυθμιστικές αρχές να μην εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον αλλά, εν τέλει, το συμφέρον προς έλεγχο. Αυτή η «ομηρεία» φαίνεται κρίσιμη στην παραγωγή της χρηματοπιστωτικής χρεοκοπίας και της «φούσκας» των ακινήτων, που έφεραν στην Ιρλανδία δημόσια και ιδιωτική υπερχρέωση και βαθιά ύφεση, «ακυρώνοντας» το ιρλανδικό θαύμα.
Το ιρλανδικό μάθημα περί «ρυθμιστικής ομηρείας» είναι χρήσιμο για την κατανόηση του εγχώριου αδιεξόδου της απελθούσας κυβέρνησης και του προϋπολογισμού της, που δημιούργησαν διεθνώς το «ελληνικό ζήτημα». Π.χ. λόγω «ρυθμιστικής ομηρείας» ΤτΕ και υπουργείων τα 28 δισ. για τη στήριξη της ρευστότητας δεν έφθασαν ποτέ στην πραγματική οικονομία. Και αυτό το «μάθαμε» πολύ αργά, όταν ήδη η εγχώρια οικονομία είχε κυλήσει στην ύφεση, συμπαρασύροντας και τον επί χάρτου ήδη «φιλόδοξο» προϋπολογισμό.
