Ελλάδα Νομού Αττικής
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία - Οικονομία - Αναλύσεις, 13/9/2009
Τα αλλεπάλληλα οικολογικά πλήγματα στην Αττική, που από το 1978 έως το 2007 απανθράκωσαν σχεδόν 300.000 στρέμματα δασών και πράσινης γης, ήταν, εντέλει, συστατικό μέρος του μοντέλου «οικονομικής ανάπτυξης» που ευδοκίμησε κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο μέχρι και πρόσφατα στο νομό και είχε ως βάση την οικοδομή.
Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα άνθησε πάνω στις συνεχείς πληθυσμιακές ροές «από την επαρχία στην πρωτεύουσα», που είχαν ως αποτέλεσμα να συγκεντρωθεί στην περιοχή πάνω από το 1/3 του πληθυσμού της χώρας.
Ακολούθησε η ενδοαττική πληθυσμιακή μετακίνηση, από τα παλαιά στα νέα, και συνεχώς επεκτεινόμενα, προάστια πάνω στην οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό «το παραγωγικό σύστημα» της Αττικής. Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής βιομηχανίας συνδέεται με αυτό το μοντέλο ανάπτυξης.
Τα παραπάνω εξηγούν τη μεγάλη χωρική συγκέντρωση της ελληνικής μεταποίησης στην Αττική και στις παρυφές της (Βοιωτία, Κορινθία και Εύβοια). Εκεί βρίσκεται το 48% των μονάδων, το 46% της απασχόλησης και το 53% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής, καθώς οι βιομηχανίες της οικοδομής (αλλά και οι άλλες) είναι κοντά στη «δυναμική» αγορά τους. Στην Περιφέρεια Αττικής, σε έκταση του 2,88% της χώρας, όπου συγκεντρώνεται περισσότερο από το 1/3 του πληθυσμού (36,1%) και της απασχόλησης (37,2%) και παράγεται σχεδόν το μισό (49,2%) ΑΕΠ της.
Κατ' ουσίαν, σε αυτό το «μοντέλο ανάπτυξης» έχει εδραιωθεί στην Αττική μια ενδογενής «συστάδα» (cluster) του οικοδομικού τομέα και της αγοράς κατοικίας. Το απόγειό του είναι από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι πρόσφατα. Συνδέεται, μεταξύ άλλων, με τη μεγάλη αύξηση του αριθμού νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους που κορυφώθηκε στο υψηλότερο κάθε άλλης περιόδου το 2005, όταν το μερίδιο της Περιφέρειας Αττικής στο ΑΕΠ της χώρας κέρδιζε σχεδόν 13 ποσοστιαίες μονάδες, από το 36,5% το 1998 στο 49,2% το 2006.
Αυτό το cluster της οικοδομής είναι κύρια συνιστώσα στο «παραγωγικό σύστημα» της Αττικής και είναι κατά κανόνα εσωστρεφές, τροφοδοτεί ωστόσο και τον τριτογενή τομέα. Ετσι ώστε τη δεκαετία του 2000, στο απόγειο αυτού του «μοντέλου ανάπτυξης», ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος κλάδος, μακράν όλων, σε αριθμό επιχειρήσεων και σε κύκλο εργασιών είναι ο κλάδος «Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας» στο μέρος του που συνδέεται με την αγορά γης (που «παράγεται» όταν πράσινη γη «όμορφα καίγεται») και την αγορά κατοικίας.
Δεύτερη ισχυρή συνιστώσα του «παραγωγικού συστήματος» της Αττικής την τελευταία δεκαπενταετία κατέστη η «βιομηχανία του αυτοκινήτου» στο σκέλος της κατανάλωσης.
Ναι μεν ο πληθυσμός της Αττικής (φαίνεται, κατά τα επίσημα στοιχεία, να) έχει αυξηθεί από το 1991 στο 2007 μόνον 0,4 εκατ. (από 3,6 εκατ. σε 4 εκατ.), αλλά ο πληθυσμός των αυτοκινήτων στην Αττική υπερτριπλασιάσθηκε μεταξύ 1988 και 2007, αυξανόμενος από 0,8 εκατ. το 1988 φτάνοντας τα 2,5 εκατ. το 2007. Οταν, πριν απ' το πύρινο πλήγμα του 2009 στην Αττική, η ελληνική οικονομία όδευε προς την ύφεση, τα μέτρα οικονομικής στήριξης επικεντρώθηκαν στην αγορά κατοικίας και την αγορά αυτοκινήτου.
Το πρόσφατο οικολογικό πλήγμα στην Αττική, αθροιζόμενο στα προηγούμενα, τη μετατρέπει σε τόπο όπου η υψηλότερη οικονομική μεγέθυνση με βάση το ισχύον «μοντέλο ανάπτυξης» όχι μόνο δεν είναι βιώσιμη, αλλά συνεπάγεται, εμφανώς πλέον, και χαμηλότερη ποιότητα ζωής.
