Πως επηρεάζει η εισαγωγή του ευρώ την διαμόρφωση των μισθών;
Απαντά ο Χρήστος Α. Ιωάννου, Οικονομολόγος (Ph.D), Μέλος του Σώματος Μεσολαβητών-Διαιτητών.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20 Μαΐου 2001 (10 χρόνια πριν)
Το Ευρώ φέρνει σχεδόν πλήρη διαφάνεια τιμών και μισθών και ευχέρεια για συγκρίσεις αμοιβών μεταξύ χωρών, κλάδων και ειδικοτήτων. Η συγκρισιμότητα των μισθών από το εθνικό επίπεδο επεκτείνεται στην Ευρωζώνη. Εκλείπει η «αυταπάτη του εθνικού χρήματος» που συγκαλύπτει διαφορές παραγωγικότητας και εθνικού κόστους διαβίωσης. Στην Ευρωζώνη για διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά υπάρχει ήδη μεγάλη διασπορά τιμών, πλέον του 20% των μέσων τιμών, ποσοστό διπλάσιο από τις ΗΠΑ. Οι διαφορές τιμών θα περιορισθούν αλλά, λόγω φορολογίας, υποδομής των αγορών και διαφορών σε προτιμήσεις, δεν θα εξαλειφθούν. Διαφορές παραγωγικότητας και εθνικού κόστους διαβίωσης δεν οδηγούν σε ευρω-μισθούς για παρόμοιες εργασίες. Το Ευρώ επιτρέπει μεγαλύτερη απορρύθμιση αγορών, διεθνοποίηση αλλά και γεωγραφική διαφοροποίηση των αμοιβών.
Η άμεση επίδραση στην διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού (HR) φαίνεται όταν η εκκαθάριση αμοιβής γίνεται και σε ευρώ. Πλέον των μετατροπών σε ΙΤ και HR, το HR έχει ιδιαίτερο έργο προσαρμογής. Για τις αμοιβές ανώτερων στελεχών οι Ευρωεπιχειρήσεις (που λειτουργούν σε περισσότερες χώρες) χρησιμοποιούν ήδη από την δεκαετία του 1990 περισσότερο ένα διεθνές benchmark παρά εθνικούς δείκτες κόστους ζωής. Η αμοιβή στελεχών, επιστημονικού και ειδικευμένου προσωπικού συνδέεται περισσότερο με την επιχειρησιακή απόδοση. Ευρωεπιχειρήσεις που έχουν αναπτύξει ενιαία συστήματα HR θα δημιουργήσουν μισθολογικές ζώνες σε ευρώ (euro salary band). Σε επιχειρήσεις με διαφορoποιημένες ρυθμίσεις HR εντός ευρωζώνης (πχ περιγραφές, αξιολογήσεις θέσεων εργασίας) η διαφάνεια των αμοιβών δημιουργεί ανάγκες προσαρμογής. Η ευρω-διαφάνεια εκθέτει τα πακέτα αποδοχών σε συγκριτικό έλεγχο, διαφορές που υπάρχουν μεταξύ χωρών γίνονται εμφανέστερες και είναι πιθανές πιέσεις για εναρμονίσεις.
Στην Ευρώπη οι μισθοί μεγάλου τμήματος ανθρώπινου δυναμικού διαμορφώνονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Η ευρω-διαφάνεια ενισχύει την ευρω-συγκρισιμότητα στις διαπραγματεύσεις. Ηδη τα συνδικάτα συντονίζονται (π.χ. IGMetal με Βέλγους και Ολλανδούς). Η μεγαλύτερη ενημέρωση και συνεργασία των συνδικάτων θα απαιτήσει και μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και εργοδοτικών ενώσεων. Οι επιχειρήσεις οδηγούνται σε περισσότερο συγκεντρωτική προσέγγιση του HR ενώ δεν επιθυμούν, και δεν θα συμμετάσχουν σε, ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις.
Η ευρω-συγκρισιμότητα λειτουργεί από την πλευρά των διεκδικήσεων. Ηδη Γερμανοί, Ισπανοί και Ιρλανδοί πιλότοι διεκδικούν εξομοίωση μισθών με πιλότους άλλων χωρών. Οι Γερμανοί ζητούν εξομοίωση με ΚLM (αύξηση 30-80% κατά περίπτωση), οι Ιρλανδοί 70%, οι Ισπανοί 16%. Οι πιλότοι είναι ιδιαίτερη αγορά εργασίας, αλλά και οι γιατροί στην Φιλανδία ζητούν εξομοίωση αμοιβών με (εκτός ευρωζώνης) Σκανδιναυούς γιατρούς.
Στο νέο μακροοικονομικό πλαίσιο, η ευρω-συγκρισιμότητα επηρεάζει την σύναψη συλλογικών συμβάσεων. Ηδη από το 1996 το Βέλγιο με νόμο για την ανταγωνιστικότητα επέβαλε σύνδεση της εξέλιξης των μισθών με την προβλεπόμενη μέση αύξηση μισθών σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία. Σε χώρες εκτός Ευρώ (Δανία και Σουηδία) συνδικάτα και εργοδότες συμφωνούν οι μισθοί να μην αυξάνονται γρηγορότερα από την ευρωζώνη. Στις εθνικές συλλογικές διαπραγματεύσεις λαμβάνονται περισσότερο υπόψη οι εξελίξεις μισθών σε άλλες χώρες της ΟΝΕ. Το Doorn Group των συνδικάτων (Βέλγιο, Γερμανία, Ολλανδία και Λουξεμβούργο) εξετάζει κάθε Σεπτέμβρη την εξέλιξη μισθών και ποιοτικών παραγόντων της εργασίας.
Οι ευρω-μισθοί είναι βασική μακροοικονομική μεταβλητή. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρακολουθεί την εξέλιξη των μισθών και αναπτύσσει πρόγραμμα με την Εurostat για Labour Cost Index and Labour Price Index. Ανάλογο ενδιαφέρον δείχνουν και οι Broad Economic Pοlicy Guidelines. Ολοι συνιστούν την αποκέντρωση και περιφερειοποίηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. ΕΚΤ (Ο. Issing) και Ευρωκοινοβουλιο (μελέτη D. Gros) υποστηρίζουν την ίδια κατεύθυνση υπογραμμίζοντας την σημασία της πολιτικής μισθών για πληθωρισμό, απασχόληση και ανεργία.
Στην Ελλάδα η ευρω-διαφάνεια των μισθών θα αναδεικνύει θέματα διανομής και την ανάγκη πραγματικής σύγκλισης. Απλοϊκά, στην ευρωζώνη οφείλουμε να μειώνουμε το κόστος εργασίας όταν είναι υψηλό και, επειδή η αμοιβή της εργασίας είναι χαμηλή, οφείλουμε να αυξάνουμε την χαμηλή παραγωγικότητα. Πως, ενώ τα πακέτα Ντελόρ και Πρόντι περνούν; Με πολιτικές ανθρώπινου κεφαλαίου, ποιότητας, επιχειρηματικότητας και αναγκαίων βασικών υποδομών για την ανάπτυξη.
