Οι κρίσεις στις κλωστοϋφαντουργίες της Μακεδονίας κατέστησαν Νομούς όπως της Νάουσας περιοχές υψηλότατης ανεργίας και προκάλεσαν αναφορές στα «Mάντσεστερ των Βαλκανίων». Αναλύοντας την οικονομία και την απασχόληση των Νομών Ημαθίας, Πέλλας και Πιερίας διαπιστώνουμε τάσεις που δηλώνουν ισχυρή οικονομική απόκλιση μετά το 1989, με ισχυρές ενδείξεις περιοχών σε κρίση, που πλήττονται από κύματα αναδιαρθρώσεων (βιομηχανικών, αγροτικών και εμπορικών).
Αυτό αποκαλύπτει απουσία έγκαιρων και επιτυχημένων αναδιαρθρώσεων σε περιφερειακό και επιχειρησιακό επίπεδο. Έτσι λείπουν τα παραδείγματα αποτελεσματικών πολιτικών αναδιάρθρωσης στις Περιφέρειες και δεν αξιοποιούνται τα στοιχειώδη μαθήματα από το "πρωτότυπο" Mάντσεστερ, αλλά και από το προγενέστερο Ελληνικό, οικονομικά και κοινωνικά πρωτοποριακό Μάντσεστερ, που προηγήθηκε με την ίδρυση το 1778, του πρώτου συνεταιρισμού στον κόσμο, της "Κοινής Συντροφίας και Αδελφότητος των Αμπελακίων".
....
Η πλήρης απασχόληση σε κάθε περιφέρεια χρειάζεται και τους τρεις τομείς παραγωγικών δραστηριοτήτων, ως συστατικά του αναγκαίου νέου αναπτυξιακού πρoτύπου της χώρας, με ανταγωνιστική παραγωγική ανασυγκρότηση και με αποτελεσματικές πολιτικές αναδιαρθρώσεων. Και πολιτική απασχόλησης που έχει επαφή με τους παραγωγικούς τομείς της εγχώριας οικονομίας και τις αγορές εργασίας.
Όμως τέτοιες πολιτικές προϋποθέτουν ενδογενή και εξωστρεφή δυναμική, βασισμένη σε μορφωτική επάρκεια και εφαρμοσμένη έρευνα. Για παράδειγμα μια αποτελεσματική πολιτική για την αναδιάρθρωση στα "Μάντσεστερ των Βαλκανίων", τύπου Νάουσας, εκτός από τους παραλληλισμούς χρειάζεται κάτι περισσότερο, την αξιοποίηση της συμβολικής αλλά και μορφωτικής σημασίας του πρώτου "δικού μας" Μάντσεστερ που προηγήθηκε του αγγλικού.
Αναφέρομαι στην ιστορική Κοινότητα Αμπελακίων (που βρίσκεται στο Νομό Λάρισας της Περιφέρειας Θεσσαλίας) η οποία έγινε γνωστή διεθνώς, κυρίως για την ίδρυση το έτος 1778, του πρώτου συνεταιρισμού στον κόσμο, καθώς το συνεταιριστικό πνεύμα έλαβε διαστάσεις στην Ελλάδα πολύ νωρίτερα από τις άλλες χώρες της Ευρώπης, με την ονομασία "Κοινή Συντροφία και Αδελφότης των Αμπελακίων", που είχε ως αντικείμενο την παραγωγή, επεξεργασία, βαφή και εμπορία, κόκκινων νημάτων, και ο οποίος αποτέλεσε πρότυπο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, προγενέστερα και στον αντίποδα του "πρωτότυπου" κλωστοϋφαντουργικού Μάντσεστερ.
Είναι αξιοσημείωτο ως προς τις μορφωτικές προϋποθέσεις του (μεταπολιτευτικού) οικονομικού και πολιτικού κύκλου που διανύουμε, και ο οποίος στο τέλος του επεφύλασσε στις περιφέρειες και στους νομούς που αναλύουμε την άνιση ανάπτυξη και την κρίση , ότι στα πρώτα βήματα της μεταπολίτευσης, 200 χρόνια μετά την ίδρυση της "Κοινής Συντροφίας και Αδελφότητος των Αμπελακίων", δηλαδή το 1978, οι ιδεολογικές και θεωρητικές αναζητήσεις του οικονομικού-αναπτυξιακού μοντέλου της Ελλάδας είχαν άφθονο χώρο για το «αόρατο χέρι» του Άνταμ Σμιθ, για την «γιουγκοσλαβική αυτοδιαχείριση» του Τίτο, για την κρατική οικονομία του Στάλιν, ή για τις κολλεκτίβες του Μάο, αλλά δεν είχαν ούτε σπιθαμή, ούτε χιλιοστό, για την ενδογενή και ιστορικής σημασία κοινωνικο-οικονομική οργάνωση των Αμπελακίων. Η οποία συνδύαζε ενδογενή συνεργασία του πρωτογενούς, του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα με εξωστρεφή προσανατολισμό και κοινωνικές υπηρεσίες και παροχές (κοινοτικού χαρακτήρα) πρωτοποριακές για την εποχή της.
Καθώς πλησιάζουμε στα 200 χρόνια από την διάλυση της πρωτοποριακής οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης των Αμπελακίων, που συμπληρώνονται το 2012 (ο Συνεταιρισμός διαλύθηκε το 1812), είναι αξιοσημείωτο ότι στους παράγοντες της διάλυσής του πρώτο ρόλο είχε ο κλονισμός της τότε Ευρωπαϊκής οικονομίας από τους Ναπολεόντειους πολέμους και ιδιαίτερα η χρεοκοπία του Αυστριακού δημοσίου και η πτώχευση των Αυστριακών Τραπεζών, στις οποίες οι Αμπελακιώτες είχαν τότε τις περισσότερες καταθέσεις τους.
Από την εποχή που αναπτύχθηκαν τα Αμπελάκια μέχρι τις σύγχρονες οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις, που εκτυλίσσονται στα περιφερειακά και τοπικά παραγωγικά συστήματα της χώρας, υπάρχει μία οικονομική ιστορία και δυναμική, η οποία εξελίσσεται άλλοτε αργόσυρτα, άλλοτε ταχύτατα, την οποία η έρευνα πρέπει να αναδείξει και να αναλύσει, και οι τοπικές (και οι εθνικές) παραγωγικές δυνάμεις να κατανοήσουν και να ενεργοποιηθούν, ώστε η εφαρμοσμένη έρευνα να συνδεθεί με παραγωγικές πρωτοβουλίες ανόρθωσης των τοπικών οικονομιών και κοινωνιών για βιώσιμη ανάπτυξη.
Σύνοψη και επίλογος από
Χρήστος Α. Ιωάννου, Τα "Μάντσεστερ των Βαλκανίων": Οικονομία και Αγορά Εργασίας σε Ημαθία, Πιερία, Πέλλα, Επιθεώρηση Εργασιακών Σχέσεων, Νο 54, Ιούνιος 2009, σελ. 57-72
