4 Ιουλ 2009 Χωρίς ιερές αγελάδες
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 4/7/2009
Η διεθνής χρηματοπιστωτική/οικονομική κρίση φέρνει «τεκτονικές» αλλαγές στους, από δύο - τρεις δεκαετίες, εδραιωμένους συσχετισμούς οικονομικής πολιτικής και θεωρίας, που οδήγησαν στη σύγχρονη εκδοχή του Great Depression. Οι εδραιωμένες, με status «ιερής αγελάδας», έως και προ ολίγων μηνών, «ορθοδοξίες» αποκαθηλώνονται μέρα - μέρα, γίνονται αντικείμενο έντονης αμφισβήτησης, νέων ρυθμίσεων, ή σιωπηλής εγκατάλειψης, οι οποίες υποκαθίστανται, χωρίς τυμπανοκρουσίες, από θέσεις που προ ετών θα θεωρούνταν «εξτρεμιστικές».
Στην οικονομική θεωρία οι αποκαθηλωτές του Κεϊνσιανισμού, που με επίκεντρο το Σικάγο, από τα τέλη της δεκαετίας του '60, και θεωρητικές παραλλαγές τύπου Rational Expectations, Adaptive Expectations, Real Business Cycle Theory, Efficient Financial Market Theory κ.λπ., υποστήριξαν την αυτορύθμιση των αγορών, με κατάργηση των ρυθμίσεών τους, προς μεγιστοποίηση της ευημερίας και της πλήρους απασχόλησης, (ξανα)περνούν στο περιθώριο. Οπως και στη σύγκρουσή του, το 1929-1930, με το βρετανικό Treasury ο πραγματιστής Κέινς «επιστρέφει» νικητής.
Στην εφαρμοσμένη οικονομική πολιτική η ρύθμιση, εκτός του «συστημικού κινδύνου» των χρηματοπιστωτικών προϊόντων-υπηρεσιών, των hedge funds κ.λπ. στην οποία αντιδρούν οι ιδιοτελείς οπαδοί της απύθμενης «μόχλευσης», επεκτείνεται και σε καθημερινές πλευρές. Παράδειγμα η πρόταση (White Paper) της διοίκησης Ομπάμα, με υποστήριξη Γερουσίας και Βουλής των Αντιπροσώπων, για την «Αρχή Χρηματοπιστωτικής Προστασίας των Καταναλωτών» (Consumer Financial Protection Agency) που αφορά πιστωτικές κάρτες, ασφαλιστικά προγράμματα, στεγαστικά δάνεια κ.λπ.
Στη ρυθμιστική πολιτική του χρηματοπιστωτικού τομέα υπάγονται ακόμη και «τα ιερά και τα όσια» των συνολικών αμοιβών (και των bonus) των στελεχών του. Ρυθμίσεις που προ μηνών δεν χωρούσαν στην ιδεολογική ορθοδοξία της «ελεύθερης οικονομίας» και των ατομικών ανταμοιβών έχουν παρεισφρήσει ακόμη και στη Διακήρυξη του G-20 για την ισχυροποίηση του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος (Λονδίνο 2-4-2009). Όλες οι αμοιβές να υπάγονται σε διαφάνεια / εποπτεία / ρύθμιση με κριτήρια, ώστε να μην εισπράττονται βάσει βραχυπρόθεσμων επιδόσεων όταν οι κίνδυνοι των επενδυτικών επιλογών είναι μεσο-μακροπρόθεσμοι κ.ο.κ.
Στην εφαρμοσμένη οικονομική και κοινωνική πολιτική ο «Τρίτος Δρόμος» των «νέων Εργατικών» του Μπλερ, με την έμφαση στη «δυνατότητα επιλογής» (choice) στις υπηρεσίες κοινωνικής πολιτικής (υγεία, παιδεία κ.λπ.) που δεν απέδωσε τα αναμενόμενα για τους πολίτες, υποκαθίσταται/συμπληρώνεται άρον άρον από τον Μπράουν με περισσότερες αναφορές σε «δικαιώματα» (entitlements) των πολιτών που συνοδεύονται από «εγγυήσεις» (guarantees). Η ρητορική μετατόπιση, για τη νέα ρύθμιση, είναι κι εδώ από την «οιονεί αγορά» προς την κοινωνία.
Σημείο των καιρών, του τέλους των «ιερών αγελάδων» (μέχρι τις επόμενες), είναι το να κυκλοφορούν οι Financial Times με πρωτοσέλιδο θέμα αφιερωμένο στα ευρήματα ερευνών σύμφωνα με τα οποία οι ιδρυτές κορυφαίων χρηματοπιστωτικών και νομικών οίκων που δεσπόζουν, επί αιώνα και πλέον, στον σύγχρονο δυτικό κόσμο, είχαν σχέσεις (εκμετάλλευσης και «πρωταρχικής συσσώρευσης») με τη δουλεία.
