29 Αυγ 2009 Τα επίχειρα της (υπ)ανάπτυξης
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 29/8/2009
Το πύρινο/οικολογικό πλήγμα στη ΒΑ Αττική, εκτός από επαναβεβαίωση ελλειμμάτων πρόληψης, σχεδίου, «αντανακλαστικών», διοίκησης, κυβέρνησης κ.ο.κ. απαξίωσε σε 2-3 ημέρες μέρος αυτού που «υπεραξιώθηκε» σε 2-3 δεκαετίες. Η Πεντέλη από δάσος και τροφοδότης μαρμάρου (για νεροχύτες και πλατύσκαλα) σε αθηναϊκές μονοκατοικίες και πολυκατοικίες του 1950-1980, έγινε το 1980-2010, με τις αλλεπάλληλες πυρκαγιές (1978, 1981, 1982, 1993, 1995, 1998, 2000, 2005) τόπος οικιστικής ανάπτυξης.
Στο «μοντέλο» της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής μεγέθυνσης, με την αυξανόμενη πληθυσμιακή συγκέντρωση στην Αθήνα, το σήμα κατατεθέν της οικονομικής/κοινωνικής ανόδου πέρασε από την πολυκατοικία του 1950-1970 στις συνεχείς μετεγκαταστάσεις στα προάστια, που επεκτείνονταν 5-10 χιλιόμετρα ανά δεκαετία. Όμως, όπως και με την «αντιπαροχή» της δεκαετίας του '50 έτσι και στις επόμενες δεκαετίες η καθ΄ ύψος και η κατ’ έκταση επέκταση της πόλης είχαν κοινούς παρονομαστές.
Πρώτον, παρά τη μεγάλη οικονομική μεγέθυνση που έλαβε χώρα, η μονομέρεια του ιδιωτικού/ατομικού εν απουσία του κοινού/κοινοτικού των θεσμών και των υποδομών (δρόμων, σιδηροδρόμων, αποχετεύσεων, προστατευομένων ζωνών και πάρκων κ.ο.κ.) ώστε να είναι βιώσιμη η αξία των ιδιωτικών υπερδομών. Δεύτερον, την αθεσμία (χωρίς μίνιμουμ κανόνων και αξιών) της πόλης και της ατάκτως αναδυόμενης Μητρόπολης, με την κρατική παρουσία των υποτίθεται δημόσιων ρυθμιστικών αρχών κυρίως για να παράγουν προσόδους (δηλωμένες και άδηλες).
Με αυτό το «μοντέλο» η Περιφέρεια Αττικής, με έκταση του 2,88% της χώρας, συγκέντρωσε περί την πρωτεύουσα Αθήνα περισσότερο από το 1/3 του πληθυσμού (36,1%) και της απασχόλησης (37,2%) και παράγει σχεδόν το 1/2 (49,2%) του ΑΕΠ της χώρας. Όμως, δεν ήταν μοιραίο η πληθυσμιακή συγκέντρωση καθ΄εαυτή να οδηγεί σε απαξιώσεις οικισμών, περιοχών, περιβάλλοντος. Αλλά το ότι, εντέλει, το εγχώριο πολιτ(ευτ)ικό σύστημα, κάθε επιπέδου διοίκησης, «δεν κατάλαβε τίποτα» ούτε από την (Ολυμπιακή) Βαρκελώνη.
Στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή πόλη της μεσογειακής ακτής, και στην περιφέρειά της, ανάλογης έκτασης με της Αττικής, με υψηλότερη πυκνότητα πληθυσμού από την Αττική, ήταν εγκαίρως σχεδιασμένη, οργανωμένη και διοικούμενη ως μητροπολιτική περιοχή για τα σχεδόν 5 εκατ. κατοίκων (όπου τείνει και η Αττική) από τα 7,3 εκατ. της Καταλονίας. Με υποδομές όπως και τα 68 δημοτικά πάρκα, εκ των οποίων 6 μεγάλα εθνικά δασικά με αστερισμό μικρών, και αναλογία 181 τ.μ. πάρκου ανά κάτοικο.
Όταν πριν από 15 χρόνια ο Κ. Καστοριάδης σημείωνε ότι «ένας τόπος που δεν είχε -με μία έννοια- αλλάξει μέσα από 25 αιώνες έγινε σμπαράλια μέσα σε 20 χρόνια, και όταν λέω ένας τόπος δεν εννοώ μόνον τα τοπία, εννοώ κυρίως τους ανθρώπους και την ποιότητα και τη στάση των ανθρώπων», δεν είχε προλάβει να δει πώς μπορεί σε λίγα χρόνια να γίνει «σμπαράλια» και το τοπίο των αττικών βουνών και δασών, λόγω θεσμικής υπανάπτυξης.
