Ομοπλουτία, MoneyReview, Απόψεις, Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022.
Η αρχαία
ελληνική γλώσσα συνεχίζει να δημιουργεί νέες λέξεις. Νέες λέξεις που συλλαμβάνουν σύγχρονα
φαινόμενα. Homoploutia. Ομοπλουτία. Αυτήν την φορά την νέα λέξη την εισήγαγε, αξιοποιώντας τα
αρχαία ελληνικά, ένας Σέρβος, o Μπράνκο
Μιλάνοβιτς, Σερβοαμερικάνος πλέον. Ομοπλουτία. Από το «ομο-»
που σημαίνει κάτι που γίνεται μαζί, ταυτοχρόνως με κάτι άλλο. Και το «πλουτία», το θηλυκό του «πλούτιος»,
το πλούσιος στα αρχαιοελληνικά.
Η Ομοπλουτία
περιγράφει την κατάσταση στην οποία οι ίδιοι άνθρωποι, σε κάποια χώρα, είναι
πλούσιοι στον χώρο του κεφαλαίου και του εισοδήματος εργασίας. Αυτό
είναι μια τομή σε σχέση με την κλασική πολιτική οικονομία. Στην κλασική
πολιτική οικονομία, και στις μελέτες λειτουργικής κατανομής εισοδήματος,
θεωρείται ότι τα άτομα που λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους
από την ιδιοκτησία (κεφάλαιο) είναι διαφορετικά από εκείνα που λαμβάνουν το
μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους από την εργασία (εργασία).
Στην κλασική
πολιτική οικονομία αυτό ήταν σαφές: οι καπιταλιστές δεν θεωρούνταν μόνο
πλουσιότεροι από τους εργάτες, αλλά και ότι ολόκληρο το εισόδημά τους
προέρχεται από την ιδιοκτησία. Ομοίως, λίγοι εργαζόμενοι θεωρούνταν ότι
αντλούσαν μέρος του εισοδήματός τους από την εκμετάλλευση της ιδιοκτησίας. Σε
έναν τέτοιο «κλασικό καπιταλισμό», εργάτες και καπιταλιστές ήταν δύο ξεχωριστές
ομάδες ανθρώπων με τη σύνθεση του προσωπικού τους εισοδήματος να
αντικατοπτρίζει τις θέσεις τους στη διαδικασία παραγωγής. Τυπικά, βέβαια, οι
καπιταλιστές ήταν στην κορυφή της κατανομής του εισοδήματος και οι εργαζόμενοι
στη μέση ή στο κάτω μέρος.
Ο Μιλάνοβιτς,
ήδη από το 2019 που εισήγαγε το
Ομοπλουτία, αξιοποιώντας τα αρχαία ελληνικά, μας δείχνει ότι αυτό, στην
σύγχρονη οικονομία του ανθρωπίνου κεφαλαίου, έχει αλλάξει σε σημαντικό βαθμό.
Και δεν είναι ένα περιθωριακό φαινόμενο. Είναι φαινόμενο το οποίο μπορεί να
ποσοτικοποιηθεί από το μερίδιο των πλουσίων με εισόδημα κεφαλαίου που είναι
επίσης πλούσιοι σε εισόδημα εργασίας.
Συνδυάζοντας
διάφορα σύνολα δεδομένων τεκμηρίωσε την
ομοπλουτία στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1950 έως το 2020. Ήταν χαμηλή
μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυξήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, στη
συνέχεια μειώθηκε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Από το 1985 αυξάνεται
κατακόρυφα.
Αυτό, σύμφωνα
με τον Μιλάνοβιτς, έχει κάνει τον παραδοσιακό διαχωρισμό σε καπιταλιστές και
εργάτες λιγότερο επίκαιρο σήμερα. Πρόσφατα ευρήματα για τις Ηνωμένες Πολιτείες
δείχνουν ότι η διχοτόμηση μεταξύ καπιταλιστών και εργατών μπορεί να μην ισχύει
πλέον. Στην πραγματικότητα, ένα αυξανόμενο ποσοστό των ανθρώπων που είναι
πλούσιοι σε εισόδημα κεφαλαίου είναι επίσης πλούσιοι σε εισόδημα εργασίας.
Χρησιμοποιώντας
δεδομένα από έρευνες νοικοκυριών των ΗΠΑ τα τελευταία τριάντα χρόνια, ο
Μιλάνοβιτς έδειξε ότι το ποσοστό των ατόμων στο ανώτατο δεκατημόριο του
εισοδήματος κεφαλαίου που βρίσκονται επίσης στο ανώτατο δεκατημόριο των
αποδεκτών εισοδήματος εργασίας αυξάνεται σταθερά στις Ηνωμένες Πολιτείες από
περίπου 15% το 1980 σε σχεδόν 30% το 2017.
Αυτός είναι
σαφώς ένας πολύ διαφορετικός καπιταλισμός (από τον κλασικό): οι άνθρωποι στην
κορυφή της κατανομής εισοδήματος είναι ταυτόχρονα κορυφαίοι καπιταλιστές και
κορυφαίοι μισθωτοί. Αυτά τα ευρήματα τον οδήγησαν στην εισαγωγή του όρου Ομοπλουτία. Που περιγράφει έναν άλλο, νέον, κόσμο της οικονομίας του ανθρωπίνου κεφαλαίου.
Από την έρευνα
του φαινομένου προέκυψαν ακόμη δύο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά. Πρώτον, η
αυξανόμενη ομοπλουτία αντιπροσωπεύει περίπου το 20% της αύξησης της συνολικής
εισοδηματικής ανισότητας στις ΗΠΑ από το 1986. Δεύτερον, το καλύτερα
αμειβόμενο 20% των εργαζομένων στις ΗΠΑ
εμφάνιζε διπλάσιες πιθανότητες να δουλεύει πολλές ώρες (τουλάχιστον 48 που
είναι το ευρωπαϊκό όριο, έως και 50+ ώρες την εβδομάδα) από το 20% των
χαμηλότερα αμειβομένων εργαζομένων. Αυτά συνιστούν μια ακόμη ανατροπή έναντι
προηγουμένων δεκαετιών – και τροφή για σκέψη.
