«Ο Πράσινος Κύκνος», Money Review, Απόψεις, Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2021.
Ο Covid-19, η πανδημία και η κρίση που πυροδότησε ήταν ένας «Μαύρος Κύκνος», που εμφανίστηκε προ έτους σχεδόν. Ένα απρόσμενο, ανεξήγητο -προς το παρόν, γεγονός που προκαλεί δυναμικές αλυσιδωτές επιπτώσεις οικονομικές και κοινωνικές, στον πλανήτη ολόκληρο, μία νέα βαθιά οικονομική κρίση, επιταχυντής εξελίξεων.
Στις 29 Δεκεμβρίου 2019 η Κίνα
άρχισε επίσημα να ανακοινώνει και παρακολουθεί τα κρούσματα, στην πόλη Βουχάν,
που εν συνέχεια βαπτίσθηκαν Covid-19, και πυροδότησαν μια παγκόσμια
αλυσιδωτή αντίδραση που οδήγησε στον περιορισμό και εγκλεισμό του μισού
παγκόσμιου πληθυσμού στις 7 Απριλίου 2020 και σε σχεδόν πλήρη στάση της
παγκόσμιας οικονομίας.
Τον «Πράσινο Κύκνο» θα έπρεπε να
περιμέναμε, ο Μαύρος ήρθε. Ο Πράσινος δεν είναι τόσο απρόσμενος και
ανεξήγητος. Οι επιπτώσεις του και οι διαταραχές που θα προκαλέσει
φαινόταν, και φαίνονται, ωστόσο, ανυπολόγιστες, και τηρουμένων των
αναλογιών πολλαπλάσιες και διαρκέστερες στον χρόνο, στις δεκαετίες, αυτών του
«Μαύρου Κύκνου» Covid-19.
Δεν είναι τυχαίο ότι η (τότε νέα)
Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ανακοινώσει στις 11 Δεκεμβρίου 2019, δύο βδομάδες πριν
την εμφάνιση του Covid-19, την πρότασή της για «Πράσινη Συμφωνία» ως μια
νέα στρατηγική ανάπτυξης. Η αιτία ήταν η αναμονή των
επιπτώσεων του Πράσινου Κύκνου – της κλιματικής αλλαγής, της κλιματικής
κρίσης για να κυριολεκτούμε.
Γι αυτό και η Ευρωπαϊκή απάντηση για
την Ανθεκτικότητα, ακόμη και αν ο τρόπος που θα χρηματοδοτηθεί αυτή δεν
είναι ο ορθότερος και αποτελεσματικότερος, στράφηκε άμεσα στην
αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Αλλά η απάντηση για την Ανάκαμψη
στράφηκε κυρίως στην πράσινη μετάβαση, στην προετοιμασία για την έλευση του
«Πράσινου Κύκνου».
Το 30% του Μακροπρόθεσμου
Προϋπολογισμού της Ε.Ε. 2021 – 2027 αφορά το κλίμα και το περιβάλλον,
σκοπεύοντας σε επενδύσεις σχεδόν 900€ δισ. Το ίδιο και το 37% των πόρων
του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης. (Οι αναλογίες ισχύουν και για τους
διαθέσιμους πόρους για την Ελλάδα). Αιτία είναι η κλιματική
αλλαγή και κρίση: φυσικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί κίνδυνοι που αλλάζοντας
συνεχώς και συνεπάγονται περίπλοκες δυναμικές και αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Εξ ου και το νόημα του «Πράσινος
Κύκνος»: δυνητικά εξαιρετικές οικονομικές διαταραχές ικανές να πυροδοτήσουν τις
επόμενες συστημικές οικονομικές κρίσεις, επηρεάζοντας επιχειρήσεις,
κλάδους, θέσεις εργασίας, εθνικές οικονομίες, και την διεθνή χρηματοοικονομική
σταθερότητα, που δεν είναι και στα καλύτερά της.
Μία «πράσινη ποσοτική χαλάρωση» από
τις κεντρικές τράπεζες για να λυθούν σύνθετα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που
σχετίζονται με τη κλιματική κρίση και μετάβαση στην οικονομία χαμηλών εκπομπών
άνθρακα, δεν πρέπει να αποκλειστεί, αν και η ποσοτική χαλάρωση έχει ξεπεράσει
τα όρια της.
Αναμένοντας τον «Πράσινο Κύκνο» οι
κίνδυνοι της αναγκαίας μετάβασης, από την μεταφορά πεπερασμένων πόρων,
επενδυτικών και ανθρωπίνων, στην πράσινη οικονομία, είναι μείζονες. Το ισοζύγιο
διεθνώς μπορεί να είναι θετικό. Οι νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν σε
αναδυόμενους «πράσινους» τομείς θα είναι, έστω και οριακά, περισσότερες από
αυτές που θα χαθούν λόγω της συρρίκνωσης δραστηριοτήτων σε τομείς που θα
μετασχηματιστούν λόγω αναγκών προσαρμογής σε αυξημένα επίπεδα περιβαλλοντικών
απαιτήσεων.
Για την Ελλάδα η πράσινη μετάβαση
είναι κίνδυνος και ευκαιρία, να είναι στο θετικό ισοζύγιο. Εφαρμογή της
Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα μπορεί να προσθέσει 0,7% στον ρυθμό αύξησης
της απασχόλησης – το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό αύξησης στην ΕΕ. Χρειάζεται
όμως να αντιμετωπισθούν προκλήσεις σε τομείς όπως η βιοποικιλότητα, η
διαχείριση αποβλήτων, η διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα, η ενεργειακή
αποδοτικότητα των κτιρίων, η ηλεκτροκίνηση.
Και στην παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας, λόγω του σημαντικά υψηλότερου επιπέδου εκπομπών CO2 σε σχέση
με τους υπόλοιπους κλάδους. Όπου η Ελλάδα «ανήκει» στην Ανατολική Ευρώπη, μαζί
με την Βουλγαρία Πολωνία Εσθονία Τσεχία Σλοβακία, μακράν του μέσου όρου και της
παλαιάς Ευρώπης των τότε 15.
Μεγάλη γεωοικονομική πρόκληση, λόγω
της ευρωπαϊκής φορολογίας της εγχώριας παραγωγής για τις εκπομπές αερίων,
αποτελεί η γείτων ανατολικά, που δεν κινείται, ούτε ως προς το περιβάλλον και
την βιωσιμότητα, με ευρωπαϊκούς κανόνες και πρότυπα, και δεν βαρύνεται με
περιβαλλοντικούς φόρους.
Βασικοί οικονομικοί κλάδοι της
ελληνικής παραγωγής, ο κλάδος τροφίμων και ποτών, η γεωργία και οι
κατασκευές μπορούν να έχουν τα μεγαλύτερα οφέλη από τη πράσινη μετάβαση και την
στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.
Η μετάβαση στην πράσινη οικονομία
οδηγεί σε σημαντική ανακατανομή της απασχόλησης μεταξύ κλάδων και επαγγελμάτων.
Η αποτελεσματική προσαρμογή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων σε αυτήν
συνδέεται με την αντιμετώπιση του τριπλού χάσματος, μέσω ενεργητικών
πολιτικών απασχόλησης ως συστατικού της πράσινης μετάβασης:
-οι νέες «πράσινες» θέσεις εργασίας
μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που αντιμετωπίζουν
μείωση της απασχόλησης (γεωγραφικό χάσμα).
-σε πολλές περιπτώσεις η απώλεια
θέσεων εργασίας είναι άμεση, η δημιουργία νέων θέσεων είναι σταδιακή (χρονικό
χάσμα). Αυτό επιβάλλει επιτάχυνση επενδύσεων.
-η δημιουργία συνάφειας ανάμεσα στα
προσόντα και τις δεξιότητες που απαιτούνται για τις νέες πράσινες θέσεις
εργασίας που δημιουργούνται και αυτές που διαθέτουν οι εργαζόμενοι που χάνουν
τη δουλειά τους (χάσμα δεξιοτήτων).
Αντιμετωπίζοντας τον «Μαύρο Κύκνο» ας προετοιμαστούμε εγκαίρως για τον «Πράσινο Κύκνο».
