Ελλάδα του «'21» ή Ελλάδα του «'22» ;
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 7/5/2011
Μονότονα τα τελευταία 5-6 χρόνια, όταν ακόμη ήταν εδραίες οι αυταπάτες περί «θωρακισμένης οικονομίας», «βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας», «πραγματικής σύγκλισης σε Ε.Ε. και ΟΝΕ», γράφαμε ότι «τα πράγματα δεν είναι όσο άσχημα φαίνονται, αλλά πολύ χειρότερα». Οι θεμελιακοί οικονομικοί δείκτες (αυξανόμενα ελλείμματα εμπορικά και τρεχουσών συναλλαγών, συνεχής υποχώρηση των εξαγωγών ως ποσοστό του ΑΕΠ, ραγδαία συρρίκνωση παραγωγικής δυναμικότητας και δυνατότητας) προμήνυαν την χρεοκοπία.
Eκτός από τα θεμελιώδη οικονομικά ήταν και τα πρωταγωνιστικά «πρόσωπα», οι λόγοι και οι τρόποι τους. Η de facto «ελίτ» μιας ολόκληρης κοινωνίας μιας ολόκληρης περιόδου που αναπαρήγαγε σε μεταλλασσόμενες, ανά δεκαετία, παραλλαγές την μεταπολιτευτική πνευματική, πολιτ(ευτ)ική, παραγωγική κλεισούρα. Κλεισούρα που συνεχίζει στην τρέχουσα χρεοκοπία αποδίδοντας και τα συμπτώματά της και τις αιτίες της σε «εξωτερικούς» παράγοντες, σε «έξωθεν» παρεμβάσεις, αναμένοντας, ταυτόχρονα, και έξωθεν λύσεις.
Δύο χρόνια τώρα ενώ αποκαλύπτεται σταδιακά το εύρος, το βάθος και η δυναμική χρεοκοπίας οικονομίας και κοινωνίας, όχι μόνο ως εσωτερικό-εθνικό ζήτημα, αλλά ως «ελληνικό ζήτημα» που γίνεται πρωτοσέλιδο διεθνώς, αμέτρητες χιλιάδες απόψεις διατυπώνονται για τα συγκυριακά τρέχοντα, τα εκάστοτε «μέτρα», τα «σπρέντ», τα «μνημόνια», την «ανάπτυξη» ως εάν αυτή η κρίση να είναι όπως τόσες άλλες κατά την τελευταία εικοσαετία, με αντεγκλήσεις στο κοινοβούλιο, στα τηλεπαράθυρα, στον εκλογικό κύκλο, κ.ο.κ.
Όμως ατυχώς για την παρούσα γενιά, και κυρίως για τις επόμενες, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς γίνονται εξαιρετικά πεζά αναδεικνύοντας πρωταρχικές αβεβαιότητες: Γονείς που πριν ανησυχούσαν τι θα γίνουν τα παιδιά τους όταν μεγαλώσουν, τώρα βρίσκονται να ανησυχούν πως θα συνεχίσουν να μεγαλώνουν οι ίδιοι χωρίς δουλειά. Γονείς που απευθύνονταν στα γνωστά κυκλώματα προς εξασφάλιση δουλειάς στα παιδιά τους, τώρα αναγκάζονται να απευθύνονται εκεί για ίδιον λογαριασμό.
Είναι πλέον εμφανές ότι «τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα όσο φαίνονται αλλά είναι πολύ χειρότερα». Όχι λόγω της επιδείνωσης των υλικών συνθηκών διαβίωσης για ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού. Δεν ζει η Ελλάδα χειρότερα από πολλές άλλες κοινωνίες της (διευρυμένης) Ευρώπης. Ζει όμως το απότομο τέλος μιας πολυετούς αυταπάτης. Ένα κενό προσανατολισμού για το που βαδίζει η Ελλάδα. Μία απώθηση του σοβαρότατου ενδεχόμενου η βιώσιμη έξοδος από αυτήν την κρίση να είναι υπόθεση δεκαετίας.
Μία κρίση δεκαετίας από την οποία η Ελλάδα, συμβολικά, μπορεί να εξέλθει είτε ως η Ελλάδα του 2021 (200ή επέτειος από το 1821), είτε ως η Ελλάδα του 2022 (100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή). Και προϋπόθεση του ενός, ή για την αποφυγή του ετέρου, είναι αυτό που ο Παναγιώτης Κονδύλης, το 1992 μαζί με άλλα προφητικά, είχε χαρακτηρίσει «ακμαία εθνική οντότητα ως conditio sine qua non» μιλώντας, τότε, για την ανάγκη η Ελλάδα να μπει «στον επίπονο και τραχύ δρόμο της εσωτερικής ανόρθωσης» κόντρα «στην επίμονη και ιδιοτελή παραγνώριση της αδήριτης σχέσης που υφίσταται ανάμεσα σε απόδοση και απόλαυση».
