Τρία Διδάγματα για την Ανάκαμψη, ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής, Ανάπτυξη, Γνώμες, σελ. Β8/30, Κυριακή 16 Αυγούστου 2020.
Η αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης
είναι μία από τις μείζονες προκλήσεις σχεδιασμού των επομένων μηνών. Θα είναι
επιτυχέστερη έναντι των 5,5 ΚΠΣ και ΕΣΠΑ
των προηγουμένων τεσσάρων δεκαετιών;
Ως προς τα αποτελέσματα τα συστήματα διαχείρισης ήταν και
είναι αμνήμονα. Και συστηματικώς «μονταρισμένα» στην αναποτελεσματική «απορρόφηση».
Σπαταλάμε ευρωπαϊκούς πόρους για δεκαετίες με τον ίδιο τρόπο, προσδοκώντας
διαφορετικά αποτελέσματα, που δεν έρχονται.
Θα αξιοποιηθούν οι πόροι και η ευκαιρία αυτή την φορά; Ας
δούμε τρία θεμελιώδη κριτήρια με βάση εμπειρίες του παρελθόντος.
Πρώτον, το ποσοστό των κοινοτικών (επενδυτικών) πόρων που, ενώ διατίθενται στις περιφέρειες
της ΕΕ με σκοπό την επένδυση, την ενδογενή ανάπτυξη και την συνοχή, «επιστρέφουν» μέσω εισαγωγών στις πλούσιες περιφέρειες
της ΕΕ-15 (Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, Βέλγιο, Ολλανδία, κοκ). Η αξιολόγηση από
την Επιτροπή για την περίοδο του 2ου «πακέτου Ντελόρ» (1994-99), στην
αρχή του «πακέτου Σαντέρ» (2000-06), είχε δείξει ότι στην Ελλάδα 42,6% των
«απορροφόμενων» Κοινοτικών Πόρων
επέστρεφαν μέσω εισαγωγών στις πλούσιες
περιφέρειες της ΕΕ-15.
Η Ελλάδα «επέστρεφε», μέσω εισαγωγών, το μεγαλύτερο ποσοστό όλων. Χαμηλότερες «διαρροές» είχαν η Πορτογαλία
(35,2%), η Ιρλανδία (26.7%), τα νέα (ανατολικά) Lander της Γερμανίας (18,9%), το Ιταλικό Mezzogiorno (17,4%), οι Ισπανικές περιφέρειες (14,7%).
Δεύτερον, την περίοδο αυτής της «απορρόφησης», που δεν
οδηγούσε ούτε σε ενδογενή ανάπτυξη, ούτε σε σύγκλιση και συνοχή των περιφερειών,
οι ελληνικές μόνο προσωρινά έφευγαν
από την 10αδα και την 20αδα των λιγότερο
αναπτυγμένων περιφερειών της ΕΕ. Λόγω της ανατολικοευρωπαϊκής Διεύρυνσης της ΕΕ
του 2005. Και σύντομα έκτοτε επέστρεψαν
εκεί.
Αυτές οι,
κυριολεκτικά παρασιτικές, επιδόσεις ελάμβαναν χώρα όταν η Ελλάδα είχε
ακόμη, κατά την είσοδό της στην ΟΝΕ το 2001, το 26,1% του
ΑΕΠ της παραγόμενο από κλάδους διεθνώς εμπορευσίμων προϊόντων και υπηρεσιών εκ των οποίων το 9,9%
από την μεταποίηση (έναντι 26,7% και 11% αντιστοίχως το 1995). Την επόμενη
δεκαετία, πάντα «απορροφώντας» κοινοτικούς
πόρους («πακέτο Σαντέρ» 2000-2006, ΕΣΠΑ 2007-2013), τα συρρίκνωσε. Το 2009 τα
διεθνώς εμπορεύσιμα σε 20,9%, εκ των οποίων μόνο 7,6 % στην μεταποίηση. Αναπόφευκτα,
παρά τις «επιτυχείς» «απορροφήσεις», οδηγήθηκε
στην χρεοκοπία του 2009-2012-2015.
Τρίτον, ο σχεδιασμός του ΕΣΠΑ 2014-2020, που εν μέσω
χρεωκοπίας ήθελε να είναι, κι αυτός, «αναπτυξιακός». Ακολουθώντας,
για ακόμη μια φορά, την
πεπατημένη των προηγουμένων 4,5 «πακέτων» (ΜΟΠ, Ντελόρ 1 και 2, Σαντέρ, ΕΣΠΑ), το υποτίθεται
«ελπιδοφόρο» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα, Καινοτομία» αναζητούσε τους πλέον δυναμικούς κλάδους της οικονομίας, και της
μεταποίησης, βάσει επιδόσεων της περιόδου 2000-2009. Ακριβώς της περιόδου που η
ελληνική παραγωγή συρρικνωνόταν έτι περαιτέρω, και η ελληνική κοινωνία, με τις
αντιπαραγωγικές επιλογές της, οδηγούνταν στην χρεοκοπία. Θεωρώντας ως λύση την παθογένεια των πολλών
μικρών επιχειρήσεων εκτός διεθνώς εμπορευσίμων. Που δεν μεγεθύνονται παραγωγικά,
με όρους προστιθέμενης αξίας και ανταγωνιστικότητας.
Η ανάκαμψη όμως θέλει τομές, προστιθέμενης αξίας και
καινοτομίας που οδηγούν στον παραγωγικό μετασχηματισμό.
