Τι να κάνουμε στην αχαρτογράφητη κρίση, Το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, Ανάπτυξη, Γνώμες, σελ. Β6 - 30 & tovima.gr, Οικονομία, Κυριακή 19 Απριλίου 2020
Για την αντιμετώπιση της κρίσης του Covid-19 δεν υπάρχουν συνταγές. Όχι μόνο γιατί είναι στα πρώτα στάδιά της, και με αυτά βρισκόμαστε τώρα αντιμέτωποι -πολιτεία, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, και όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες της χώρας. Ούτε επειδή δεν είναι μόνον εγχώρια, αλλά διεθνής, παγκόσμια.
Οι συνταγές από τις προηγούμενες κρίσεις δεν αρκούν. Τώρα πρόκειται για δύο κρίσεις σε κοινή συσκευασία. Κρίση δημόσιας υγείας -πανδημίας, και οικονομική κρίση. Που ενδέχεται να οδηγεί σε βαθιά ύφεση την διεθνή οικονομία, την ευρωπαϊκή και την ελληνική. Στην «απλή» ύφεση βρισκόμαστε, ήδη, και η ευρωπαϊκή οικονομία και η ελληνική.
Συνταγές από τις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις, π.χ. του 2008, δεν αρκούν. Η εξελισσόμενη δεν «προέρχεται» ούτε από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ούτε από τον δημόσιο τομέα. Τροφοδοτείται στην πραγματική οικονομία ταυτόχρονα και από την πλευρά της ζήτησης και από την πλευρά της προσφοράς. Πλήττει αδιακρίτως επιχειρήσεις, και υγιείς μέχρι πρότινος.
Η ζήτηση για τα προϊόντα και της υπηρεσίες ολοκλήρων κλάδων έχει εκμηδενισθεί, καθώς η δραστηριότητα επιχειρήσεων και εργαζομένων έχει ανασταλεί. Ωστόσο η ζήτηση για ορισμένους κλάδους προϊόντων και υπηρεσιών βασικών αναγκών αυξάνεται.
Και η προσφορά αντιμετωπίζει περιορισμούς. Ακόμη και στους κλάδους των οποίων η οικονομική δραστηριότητα δεν εχει ανασταλεί με κρατική απόφαση. Ή δεν έχει εκ των πραγμάτων περιορισθεί, λόγω κατάρρευσης της οικονομικής δραστηριότητας. Ή στους κλάδους βασικών αναγκών όπου η ζήτηση αυξάνεται.
Η προσφορά περιορίζεται λόγω διαταραχών και ανακοπών στις αλυσίδες τροφοδοσίας πρώτων υλών, ενδιαμέσων αγαθών και υπηρεσιών, διαταραχών που αναμένεται να αυξηθούν. Και λόγω περιορισμών στην προσφορά εργασίας που επιβάλλεται από την προληπτική κοινωνική αποστασιοποίηση για λόγους δημόσιας υγείας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν αρκεί να σχολιάζουμε τις εξελίξεις. Είμαστε αντιμέτωποι με την λήψη αποφάσεων και την άσκηση πολιτικής σε πραγματικό χρόνο. Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί «να μας σώσει», αν δεν κάνουμε τα καίρια εμείς για αυτό. Επειδή ακριβώς δεν υπάρχει (όπως συμβαίνει, προς το παρόν, με το εμβόλιο για τον ιό) η συνταγή διεξόδου με το χαμηλότερο δυνατό κοινωνικό και οικονομικό κόστος.
Μετά την ύψιστη προτεραιότητα προστασίας της υγείας των εργαζομένων, μετά τα αλλεπάλληλα μέτρα εισοδηματικής στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων, μετά τις διαβουλεύσεις-διαπραγματεύσεις για τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, και παράλληλα με όλα αυτά, υπάρχει ένας εξίσου πρωταρχικός στόχος:
Η εξασφάλιση της προσφοράς των αναγκαίων προϊόντων και υπηρεσιών για τις βασικές ανάγκες των ατόμων και του κοινωνικού συνόλου: τη διατροφή, την υγεία και τα φάρμακα, την ενέργεια, την ασφάλεια/άμυνα, την επικοινωνία και τα δίκτυα πληροφορικής, κοκ.
Για να εξασφαλισθεί αυτή η προσφορά χρειάζεται ευελιξία και παραγωγικοί μετασχηματισμοί: «δεν φθάνουν» – μεταφορικά και κυριολεκτικά- τα εισαγόμενα αντισηπτικά; Γραμμές παραγωγής καλλυντικών ας στραφούν σε αυτό. «Δεν φθάνουν» οι μάσκες; Γραμμές παραγωγής της κλωστοϋφαντουργίας ας στραφούν αναλόγως, κοκ.
Όσοι ασχολούμεθα με την παραγωγή και την πραγματική οικονομία πρέπει να ασχοληθούμε περισσότερο με την διασύνδεση εισροών-εκροών και την εφοδιαστική. Που ναι μεν συνέβαινε και συμβαίνει κατά μήκος των διεθνών αλυσίδων αξίας, αλλά πρέπει σε συνθήκες κρίσης να διασφαλισθεί στο μέγιστό δυνατό η λειτουργία της βιομηχανικής και εμπορικής αλυσίδας. Τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο, ακόμη και με υποκαταστάσεις εισαγωγών, αν αυτές ελλείπουν.
Είναι θεμελιώδους σημασίας ο εντοπισμός και η αξιοποίηση των πόρων που μπορούν να διατεθούν άμεσα για την καλύτερη αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης, ως εισοδηματικές ενισχύσεις.
Αλλά εξίσου θεμελιώδους σημασίας είναι η παρακολούθηση της εξέλιξης της οικονομίας σε πραγματικό χρόνο και ο εντοπισμός των σημείων συμφόρησης στην οικονομική αλυσίδα που ενδέχεται να παρεμποδίζουν ή να επιβραδύνουν ή να επιφέρουν μείωση της παραγωγής βασικών αγαθών. Και η κατανομή επενδύσεων/ενισχύσεων κι εκεί.
Είναι, και αυτή, η κρίση, μια ακόμη, ευκαιρία να ανακαλύψουμε ποια είναι «η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας» και πως μπορεί αυτή να ενισχυθεί.
