15 Μαρτ. 2013 Η βασιμότητα της αναπτυξιολογίας
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 15/3/2013
Η «ανάπτυξη» που όλοι θέλουν, προσδοκούν, επαγγέλλονται, προβλέπουν, έχει δύο πλευρές οι οποίες συγχεόμενες μόνο αυταπάτες, αστοχίες και απογοητεύσεις προκαλούν. Άλλο η βραχυπρόθεσμη, η οποία κατ' ουσίαν αφορά την παύση της συνεχιζόμενης από το 2008 συρρίκνωσης του ΑΕΠ και τη σταθεροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας στις υφιστάμενες παραγωγικές δυνατότητες. Άλλο η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη, η οποία αφορά την αύξηση και βελτίωση των υφιστάμενων παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.
Η παραγωγική δυνατότητα της χώρας όπως είχε διαμορφωθεί πριν την κρίση του 2008 δεν αποτελεί μέρος της λύσης, είναι μέρος -και στις αιτίες- του προβλήματος. Στον μακρύ κύκλο της μεταπολίτευσης οδηγήθηκε σε μία αντιπαραγωγική συγκρότηση της χώρας που αποτελεί θεμελιακή αιτία της τρέχουσας χρεοκοπίας και δυστοπίας. Το ζητούμενο δεν είναι «η επιστροφή στην ανάπτυξη», αλλά «η στροφή στην ανάπτυξη» -έργο που δεν είναι υπόθεση τριμήνων, ούτε καν τριετίας, αλλά απαιτεί χρόνο και χρόνια.
Ανάπτυξη δεν είναι η συγκυριακή οικονομική μεγέθυνση, ούτε ήταν η πολυετής οικονομική μεγέθυνση στην Ελλάδα που έλαβε χώρα πριν και μετά την ένταξή της στην Ευρωζώνη, μεγέθυνση που, σημειωτέον, χαρακτηρίσθηκε επί χρόνια ως «άνεργη ανάπτυξη», δηλαδή μεγάλη οικονομική μεγέθυνση χωρίς ανάλογη δημιουργία πολλών και καλών θέσεων εργασίας. Οικονομική ανάπτυξη είναι η κοινωνική διαδικασία εκμάθησης παραγωγής (και εξαγωγής) περισσότερο σύνθετων προϊόντων με συμμετοχή σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα, η συσσώρευση και η διεύρυνση ικανοτήτων γι αυτό, δηλαδή του ανθρωπίνου και φυσικού κεφαλαίου, των θεσμών, του ρυθμιστικού/νομικού συστήματος, για παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας.
Με δύο λόγια ανάπτυξη είναι το τι, πως και πόσο παράγεις. Ποια είναι διεθνώς η συγκριτική θέση της Ελλάδος με αυτό το κριτήριο. Μία πολύ χρήσιμη απάντηση μας δίνει η μελέτη «Product Complexity and Economic Development», Levy Economics Institute WP 616, September 2010. Ταξινομεί και ιεραρχεί 5107 προϊόντα και 124 χώρες βάσει της συνθετότητας του «καλαθιού προϊόντων» που παράγουν και εξάγουν στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας την περίοδο 2001 - 2007. Τα πιο σύνθετα προϊόντα είναι οι ηλεκτρομηχανολογικοί εξοπλισμοί, τα χημικά, τα μέταλλα. Τα λιγότερο σύνθετα είναι οι πρώτες ύλες, η ξυλεία, τα κλωστοϋφαντουργικά και τα αγροτικά.
Οι πιο σύνθετες οικονομίες -με κριτήριο την συνθετότητα, την τεχνολογία και την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους- είναι η Ιαπωνία, η Γερμανία η Σουηδία. Οι λιγότερο σύνθετες είναι η Καμπότζη, η Νέα Γουινέα, η Νιγηρία. Στην ιεράρχηση φέρει την Ελλάδα της περιόδου 2001 - 2007 στην 51η θέση. Προηγούνται της Ελλάδος, η Βουλγαρία (47η), η Ρουμανία (48η), η Ινδία (49η), η Κίνα (50η). Έπεται η Πορτογαλία (52η).
Αυτό, δυστυχώς, σημαίνει ότι στον τομέα διεθνώς εμπορευσίμων προϊόντων η Ελλάδα ύστερα από τόσα χρόνια υποτιθέμενης «ανάπτυξης» και υποτιθέμενης «σύγκλισης» βρέθηκε να ανταγωνίζεται στο ίδιο «καλάθι προϊόντων» με αυτές τις χώρες. Αυτό ήταν/είναι το πεδίο των υφιστάμενων πριν την κρίση παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας και για αυτό η «επιστροφή» σε αυτό δεν αρκεί. Προέχει η «στροφή στην ανάπτυξη» για περισσότερη και διαφοροποιημένη παραγωγή, που προϋποθέτει αυτογνωσία, σχέδιο, διάρκεια και προσπάθεια χρόνων - δεκαετίας.
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 15/3/2013
Η «ανάπτυξη» που όλοι θέλουν, προσδοκούν, επαγγέλλονται, προβλέπουν, έχει δύο πλευρές οι οποίες συγχεόμενες μόνο αυταπάτες, αστοχίες και απογοητεύσεις προκαλούν. Άλλο η βραχυπρόθεσμη, η οποία κατ' ουσίαν αφορά την παύση της συνεχιζόμενης από το 2008 συρρίκνωσης του ΑΕΠ και τη σταθεροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας στις υφιστάμενες παραγωγικές δυνατότητες. Άλλο η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη, η οποία αφορά την αύξηση και βελτίωση των υφιστάμενων παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.
Η παραγωγική δυνατότητα της χώρας όπως είχε διαμορφωθεί πριν την κρίση του 2008 δεν αποτελεί μέρος της λύσης, είναι μέρος -και στις αιτίες- του προβλήματος. Στον μακρύ κύκλο της μεταπολίτευσης οδηγήθηκε σε μία αντιπαραγωγική συγκρότηση της χώρας που αποτελεί θεμελιακή αιτία της τρέχουσας χρεοκοπίας και δυστοπίας. Το ζητούμενο δεν είναι «η επιστροφή στην ανάπτυξη», αλλά «η στροφή στην ανάπτυξη» -έργο που δεν είναι υπόθεση τριμήνων, ούτε καν τριετίας, αλλά απαιτεί χρόνο και χρόνια.
Ανάπτυξη δεν είναι η συγκυριακή οικονομική μεγέθυνση, ούτε ήταν η πολυετής οικονομική μεγέθυνση στην Ελλάδα που έλαβε χώρα πριν και μετά την ένταξή της στην Ευρωζώνη, μεγέθυνση που, σημειωτέον, χαρακτηρίσθηκε επί χρόνια ως «άνεργη ανάπτυξη», δηλαδή μεγάλη οικονομική μεγέθυνση χωρίς ανάλογη δημιουργία πολλών και καλών θέσεων εργασίας. Οικονομική ανάπτυξη είναι η κοινωνική διαδικασία εκμάθησης παραγωγής (και εξαγωγής) περισσότερο σύνθετων προϊόντων με συμμετοχή σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα, η συσσώρευση και η διεύρυνση ικανοτήτων γι αυτό, δηλαδή του ανθρωπίνου και φυσικού κεφαλαίου, των θεσμών, του ρυθμιστικού/νομικού συστήματος, για παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας.
Με δύο λόγια ανάπτυξη είναι το τι, πως και πόσο παράγεις. Ποια είναι διεθνώς η συγκριτική θέση της Ελλάδος με αυτό το κριτήριο. Μία πολύ χρήσιμη απάντηση μας δίνει η μελέτη «Product Complexity and Economic Development», Levy Economics Institute WP 616, September 2010. Ταξινομεί και ιεραρχεί 5107 προϊόντα και 124 χώρες βάσει της συνθετότητας του «καλαθιού προϊόντων» που παράγουν και εξάγουν στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας την περίοδο 2001 - 2007. Τα πιο σύνθετα προϊόντα είναι οι ηλεκτρομηχανολογικοί εξοπλισμοί, τα χημικά, τα μέταλλα. Τα λιγότερο σύνθετα είναι οι πρώτες ύλες, η ξυλεία, τα κλωστοϋφαντουργικά και τα αγροτικά.
Οι πιο σύνθετες οικονομίες -με κριτήριο την συνθετότητα, την τεχνολογία και την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους- είναι η Ιαπωνία, η Γερμανία η Σουηδία. Οι λιγότερο σύνθετες είναι η Καμπότζη, η Νέα Γουινέα, η Νιγηρία. Στην ιεράρχηση φέρει την Ελλάδα της περιόδου 2001 - 2007 στην 51η θέση. Προηγούνται της Ελλάδος, η Βουλγαρία (47η), η Ρουμανία (48η), η Ινδία (49η), η Κίνα (50η). Έπεται η Πορτογαλία (52η).
Αυτό, δυστυχώς, σημαίνει ότι στον τομέα διεθνώς εμπορευσίμων προϊόντων η Ελλάδα ύστερα από τόσα χρόνια υποτιθέμενης «ανάπτυξης» και υποτιθέμενης «σύγκλισης» βρέθηκε να ανταγωνίζεται στο ίδιο «καλάθι προϊόντων» με αυτές τις χώρες. Αυτό ήταν/είναι το πεδίο των υφιστάμενων πριν την κρίση παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας και για αυτό η «επιστροφή» σε αυτό δεν αρκεί. Προέχει η «στροφή στην ανάπτυξη» για περισσότερη και διαφοροποιημένη παραγωγή, που προϋποθέτει αυτογνωσία, σχέδιο, διάρκεια και προσπάθεια χρόνων - δεκαετίας.
