Έκθεση Ντράγκι, Ανθρώπινο Κεφάλαιο και Κοινωνικός Διάλογος

Έκθεση Ντράγκι, Ανθρώπινο Κεφάλαιο και Κοινωνικός Διάλογος, MONEYREVIEW, Απόψεις, Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2024.

Μετά από ένα τέταρτο του αιώνα μεγαλειωδών ομιλιών και μεγαλειωδών φιλοδοξιών από πολιτικούς και Επιτρόπους της ΕΕ  (θυμάστε την «Στρατηγική της Λισσαβόνας» το 2000 που ήθελε να κάνει την ΕΕ  την ανταγωνιστικότερη οικονομία του κόσμου, και τις «στρατηγικές» που έκτοτε ακολουθήσαν;), ήρθε μια μεγαλειώδης Έκθεση, η Έκθεση Ντράγκι για «το Μέλλον της Ευρωπαϊκής Ανταγωνιστικότητας», που αναδεικνύει την «υπαρξιακή πρόκληση» της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της  φθίνουσας και αποκλίνουσας ανταγωνιστικότητας της έκτοτε. Ακριβώς επειδή η «πρόκληση» είναι «υπαρξιακή» η Έκθεση στις σχεδόν 400 σελίδες της ασχολείται με αυτά που θεωρεί ουσιώδη. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο μέρος της που αφορά «Μια Στρατηγική Ανταγωνιστικότητας για την Ευρώπη», ορίζοντας «τρεις τομείς δράσης για την αναζωπύρωση της ανάπτυξης», το κείμενο, των σχεδόν 70 σελίδων, αναφέρεται 75 φορές στην σημασία αύξησης (και στα στοιχεία) της παραγωγικότητας στην ΕΕ. Αναλύοντας α) το πως να κλείσει η ΕΕ το χάσμα  καινοτομίας  έναντι των ΗΠΑ (αλλά και της Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας, Κίνας), β) πως η απανθρακοποίηση της  παραγωγής να γίνει με όρους ανταγωνιστικότητας, και γ) πως να αυξηθεί η ασφάλεια και να μειωθούν οι εξαρτήσεις της ΕΕ.

Είναι  παρερμηνεία ότι  η Έκθεση, με τις αλλεπάλληλες συγκρίσεις ΕΕ και ΗΠΑ, προτείνει την αντιγραφή  του αμερικανικού μοντέλου – δεν είναι «αφελής».  Ενώ η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει να πλησιάσει το παράδειγμα των ΗΠΑ όσον αφορά την αύξηση της παραγωγικότητας και την καινοτομία, θα πρέπει να το πράξει χωρίς τα μειονεκτήματα του κοινωνικού μοντέλου των ΗΠΑ. Αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματα στην ΕΕ,  τα οποία  όμως, θεωρεί, δεν είναι  διατηρήσιμα και βιώσιμα χωρίς την αντίστροφή της καθοδικής πορείας  στην ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.

Σημειώνει ότι η Ευρώπη πρέπει να μάθει από τα λάθη της στην προηγουμένη φάση της παγκοσμιοποίησης (της «υπερ-παγκοσμιοποίησης»). Και να προετοιμαστεί για ένα μέλλον που αλλάζει γρήγορα. Γι αυτό αναφέρεται 75 φορές στην παραγωγικότητα, αναφέρεται δε μία φορά στον κοινωνικό διάλογο, στις κοινωνίες της ΕΕ, για την προώθηση των αλλαγών μετασχηματισμού της οικονομίας της Ευρώπης. Η ημερήσια διάταξη του κοινωνικού διαλόγου,  κατά  την Έκθεση, αφορά την ανταγωνιστικότητα, την παραγωγικότητα, τον μετασχηματισμό  της οικονομίας, την ενδυνάμωση των ανθρώπων για τις αλλαγές.  Γι αυτό η ΕΕ, κατά  την Έκθεση, πρέπει να αναθεωρήσει ριζικά την προσέγγισή της όσον αφορά τις δεξιότητες, καθιστώντας την πιο στρατηγική, προσανατολισμένη στο μέλλον και εστιασμένη στις αναδυόμενες μεγάλες ελλείψεις δεξιοτήτων.

Η Έκθεση συνιστά, πρώτον, η ΕΕ και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τη χρήση δεδομένων και πληροφοριών για τις δεξιότητες, κάνοντας πολύ πιο εντατική χρήση δεδομένων για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των υφιστάμενων ελλείψεων δεξιοτήτων.

Δεύτερον, τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης να ανταποκρίνονται περισσότερο στις μεταβαλλόμενες ανάγκες δεξιοτήτων και στα κενά δεξιοτήτων που εντοπίζονται από τη πληροφορία περί των δεξιοτήτων. Τα προγράμματα σπουδών να αναθεωρηθούν αναλόγως, με τη συμμετοχή και των επιχειρήσεων και άλλων ενδιαφερομένων.

Τρίτον, για να μεγιστοποιηθεί η απασχολησιμότητα, να εισαχθεί ένα κοινό σύστημα πιστοποίησης ώστε οι δεξιότητες που αποκτώνται μέσω προγραμμάτων κατάρτισης να είναι εύκολα κατανοητές από τους υποψήφιους εργοδότες σε ολόκληρη την ΕΕ.

Τέταρτον, τα προγράμματα της ΕΕ που είναι αφιερωμένα στην εκπαίδευση και τις δεξιότητες να επανασχεδιαστούν, έτσι ώστε η χορηγούμενη χρηματοδότηση να έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο. Για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και η επεκτασιμότητα των επενδύσεων σε δεξιότητες, η εκταμίευση των κονδυλίων της ΕΕ θα πρέπει να συνδυαστεί με αυστηρότερη λογοδοσία και αξιολόγηση επιπτώσεων.

Παράλληλα, προτείνεται η υιοθέτηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των πιο έντονων ελλείψεων δεξιοτήτων σε τεχνικές δεξιότητες και δεξιότητες STEM. Απαιτείται ιδιαίτερη έμφαση στη μάθηση ενηλίκων, η οποία είναι το κλειδί για την ενημέρωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Σε σχέση με αυτό, η επαγγελματική κατάρτιση χρειάζεται επίσης ευρεία μεταρρύθμιση σε ολόκληρη την ΕΕ.

Όλα αυτά συνιστούν μια σειρά προτεινομένων επαναστατικών αλλαγών στα κράτη-μέλη της ΕΕ, για να ενισχυθεί η καινοτομία, η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα και η κοινωνική συμπερίληψη.  Στο δεύτερο, σχεδόν 330 σελίδων μέρος  της Έκθεσης που αφορά την «Σε βάθος ανάλυση και συστάσεις», αναλύονται σε ιδιαίτερη ενότητα οι συστάσεις για το «Κλείσιμο του χάσματος δεξιοτήτων».  Εν τω μεταξύ  τα περισσότερα από τα ανωτέρω πεδία πολιτικής είναι εθνικής αρμοδιότητας – η  ΕΕ μπορεί να δίνει κατευθύνσεις, να συντονίζει και να ελέγχει  για την αποτελεσματικότητα των σχετικών χρηματοδοτήσεων της. 

Όσα  κράτη-μέλη ανταποκριθούν και συντονιστούν στις ορθές ιδέες της Έκθεσης θα βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Όχι μόνον για να προετοιμαστούν για ένα μέλλον που αλλάζει γρήγορα, αλλά και για το παρόν που αλλάζει γρήγορα. Οι δρόμοι στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη περιλαμβάνουν αναδιαρθρώσεις και αναταράξεις.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα ότι η Έκθεση Ντράγκι που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο 2024 σημείωνε στα  θετικά του τομέα της ευρωπαϊκής μεταποίησης για την ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογικών επενδύσεων, και «έπλεκε το εγκώμιο» για την διασφάλιση   της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ στον τομέα των μπαταριών, το εργοστάσιο μπαταριών της Northvolt στη Σουηδία και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) που παρείχε πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ σε χρηματοδότηση. Τέλη Νοεμβρίου η Northvolt κατέθεσε αίτηση για προστασία  από πτώχευση στις ΗΠΑ και αναδιάρθρωση του χρέους της. Η «υπαρξιακή πρόκληση»  δεν είναι θεωρία.