Η τεχνολογία και το μέλλον της εργασίας είναι στα χέρια μας – και στο νου μας, Ready2Board, The Official Athens Airport Magazine, Black & White Issue, Executive Mast-air- class, Dec 2021 - Feb 2022, pp. 93-94 και Στο νου μας..., MoneyReview, Απόψεις, Δευτέρα 4 Απριλίου 2023.
Το άρθρο αυτό γράφεται με «προφορική υπαγόρευση» στον υπολογιστή. Στο σαλόνι-αίθουσα αναμονής του αεροδρομίου της Φρανκφούρτης, μεταξύ δύο πτήσεων. Πριν 40 χρόνια, όταν άρχισα να γράφω άρθρα, τα δακτυλογραφούσα σε γραφομηχανή. Σε φάκελο χέρι-χέρι έφταναν στον επιμελητή για δημοσίευση, αφού το ξανά δακτυλογραφούσαν. Τώρα θα παει ως αρχείο με ηλεκτρονικό μήνυμα.
Η γραφομηχανή μου είναι πλέον αναμνηστικό διακόσμησης. Ο έξυπνος υπολογιστής γνωρίζει ορθογραφία. Έχει όμως όρια. Δεν με απαλλάσσει από το να γνωρίζω καλύτερα, να διορθώσω τα λάθη π.χ. σε ομόηχες λέξεις. Ή από την ανάγκη να αφαιρεθούν λέξεις και φράσεις που κατέγραψε –«έγραφε» ό,τι άκουγε- όταν απάντησα σε τηλεφωνική κλήση ή το thank you στην κυρία που πήρε ποτήρι και δίσκο από το τραπέζι που καθόμουν.
Η εργασία της συγγραφής έχει αλλάξει. Όπως και η διαδικασία και οι εργασίες των ταξιδιών. Η έκδοση του εισιτηρίου, η πληρωμή, το check-in, οι συναφείς υπηρεσίες. Και το κόστος του ταξιδιού. Τα αεροπλάνα της πτήσης είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα που μας ταξιδεύανε 40 και 50 χρόνια πριν. Πιλότους είχαν, πιλότους έχουν (ακόμη) αλλά η τεχνολογία της εργασίας του πιλότου άλλαξε. Είναι μικρά παραδείγματα του πως μέσα σε μισό αιώνα πολλές εργασίες έχουν αλλάξει περιεχόμενο, άλλες χάθηκαν οριστικά, άλλες νέες δημιουργήθηκαν.
Η αιτία αυτών των αλλαγών είναι η τεχνολογική εξέλιξη. Η τεχνολογία άλλαξε, αλλάζοντας το περιεχόμενο των εργασιών στην σύγχρονη κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα. Ένα αιώνα πριν δεν υπήρχαν επιβατικές πτήσεις, αεροπλάνα, αεροδρόμια. Η τεχνολογία επέτρεψε να δημιουργηθούν και να πολλαπλασιαστούν οι σχετικές θέσεις εργασίας.
Αν και ο κόσμος που ταξιδεύει με τα αεροπλάνα ή που έχει μπει σε αεροπλάνο είναι μικρό μέρος του πληθυσμού της γης, πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με 30 ή 50 χρόνια πριν, και 100 χρόνια πριν, αλλά μικρό, η τεχνολογική εξέλιξη και πώς αυτή επηρεάζει τον κόσμο της εργασίας στο μέλλον μας αφορά όλους.
Ομοίως μικρό μέρος του πληθυσμού της γης έχει πρόσβαση στις τεχνολογίες που επιτρέπουν την «προφορική υπαγόρευση» κειμένου. Όχι μόνο λόγω περιορισμένης πρόσβασης στις τεχνολογίες. 80% του πληθυσμού στην Ευρώπη έχει πρόσβαση στο ιντερνέτ, μόνον 20% στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Μικρό μέρος του πληθυσμού της γης έχει γνώσεις γραφής και ανάγνωσης.
Αν το αεροπλάνο πετάει πάνω από την Ευρώπη το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της γνωρίζει ανάγνωση και γραφή. Αν πετάει πάνω από Ασία ή Αφρική πολύ μεγάλο ποσοστό δεν έχει στοιχειώδεις γνώσεις ανάγνωσης και γραφής. Και η τεχνολογική εξέλιξη δεν είναι αξιοποιήσιμη από αυτό. Ή μήπως η τεχνολογική εξέλιξη, π.χ. το κινητό τηλέφωνο, μπορεί να συμβάλει σε αυτόν τον εγγραμματισμό? Θα μπορούσε.
Η τεχνολογία ως δημιούργημα της ανθρώπινης εργασίας δεν είναι αξιοποιήσιμη από όλους σε αυτό τον πλανήτη. Βρισκόμαστε στην 2η δεκαετία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, άλλοι βρίσκονται ακόμη στην 3η, άλλοι στην 2η, στην 1η, άλλες περιοχές και πληθυσμοί του πλανήτη δεν είχαν βρεθεί ούτε σε αυτές. Η σχετικότητα στον χρόνο και στον χρόνο έχει σημασία.
Όμως η 4η επανάσταση και η παγκοσμιοποίηση επηρεάζουν – και θα αλλάξουν την εργασία – σχεδόν σε όλους. Όχι μόνον τις θέσεις εργασίας των συγχρόνων οικονομιών. Αλλά και το υπόλοιπο 60% των θέσεων εργασίας του πλανήτη που βρίσκεται στον άτυπο τομέα, όπου είναι πάνω από 2 δισ. εργαζόμενοι.
Μορφωτικοί περιορισμοί, και πολιτιστικοί, θέτουν όρια στη δυνατότητα δημιουργίας της νέας τεχνολογίας, και στην αξιοποίησή της. Στην δημιουργία επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας. Η πρόκληση είναι η τεχνολογία να συμβάλλει να ξεπερασθούν οι περιορισμοί. Και για το 60%, και για το 40% που βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση.
Από ότι βλέπω μία χαρά τα γράφει η «τεχνητή νοημοσύνη» του υπολογιστή και του λογισμικού. Μόνο μικρές ορθογραφικές διορθώσεις χρειάζονται. Καλό ταξίδι… στο μέλλον της εργασίας και στις εργασίες του μέλλοντος. Τα περισσότερα επαγγέλματα του 2030 και του 2040 δεν υπάρχουν ή δεν έχουν ονοματισθεί ακόμη. Η τεχνολογία και το μέλλον της εργασίας είναι στα χέρια μας – και στο νου μας.
