Αναλύσεις: Εργασιακές συγκρούσεις χωρίς μέτρο;

2  Φεβρ. 2013  Εργασιακές συγκρούσεις χωρίς μέτρο;

Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 2/2/2013

H πολυήμερη απεργία και η επίταξη στο Μετρό της Αθήνας και στις Σταθερές Συγκοινωνίες ήταν ένα ακόμη επεισόδιο σε μια ιστορία ετών, αν όχι δεκαετιών, όπου οι πρωταγωνιστές και οι αρμόδιοι αρνούνται «να ανακαλύψουν τον τροχό» στην ρύθμιση και την επίλυση των συλλογικών διαφορών και των εργασιακών συγκρούσεων - απεργιών στις κοινωνικά αναγκαίες υπηρεσίες (essential services). Απεργιών όπου το μείζον κόστος φέρεται όχι από τους άμεσα εμπλεκομένους, αλλά από τρίτους - τους πολίτες και το κοινωνικό σύνολο.

Τώρα ήταν το Μετρό, παλαιότερα ήταν τα σχολεία, τα λιμάνια, η αποκομιδή απορριμμάτων, κ.ο.κ. Η στήλη έχει αναφερθεί σε αυτά τα ζητήματα όταν οι κρίσεις κορυφωνόταν, στα κλειστά σχολεία (βλ. «Άνθρακες και κοινωνικά αναγκαίες υπηρεσίες», ΗτΣ 21/10/2006), στα κλειστά λιμάνια, (βλ. «Λιμάνια: Η μετατροπή των ευκαιριών σε πρόβλημα», ΗτΣ 2/12/2006), στη δημόσια υγιεινή (βλ. «Μείζον κόστος υπέρ τρίτων», ΗτΣ 8/3/2008), κοκ. Κοινός τόπος οι υπηρεσίες που εξυπηρετούν ζωτικές κοινωνικές ανάγκες των πολιτών.

Η εδραίωση και η διευρυμένη αναπαραγωγή των εργασιακών συγκρούσεων στον ελληνικό δημόσιο τομέα, ιδιαίτερα στις υπηρεσίες που εξυπηρετούν ζωτικές κοινωνικές ανάγκες των πολιτών, δεν προσφέρονται για εφήμερες και ρηχές «επαναλήψεις» της σύγκρουσης Θάτσερ-Σκάργκιλ. Nαι μεν, ιστορικά, η Θάτσερ είχε δίκαιο όταν έλεγε ότι «υπάρχουν ορυχεία που πρέπει να αναδιαρθρωθούν ή να κλείσουν», ενώ ο Σκάργκιλ υποστήριζε ότι «δεν υπάρχουν αντιοικονομικά ορυχεία». Αλλά εκεί κατέληξαν με μετρημένα στα δάκτυλα τους ενός χεριού ορυχεία, και με ανθρακωρύχους που δεν ξεπερνούν τις τρεις χιλιάδες, αντί των πάλαι ποτέ σχεδόν τεσσάρων εκατοντάδων χιλιάδων.

Εδώ δεν πρόκειται για άνθρακες αλλά για κοινωνικά αναγκαίες υπηρεσίες, για τις οποίες ούτε η αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος (ιδιωτικοποίηση) θα παρείχε ριζική λύση. Το ουσιώδες ζήτημα είναι η εξασφάλιση των ελάχιστων κοινωνικά αναγκαίων υπηρεσιών σε περιπτώσεις απεργίας, και αυτό απαιτείται με οποιοδήποτε καθεστώς, και στις περιπτώσεις παροχής τους από ιδιώτες ή συμπράξεις ιδιωτικού-δημοσίου, ιδιαίτερα στις επιχειρήσεις δικτύων και στις αγορές μεταφορών, ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, κ.ο.κ.

Οι αποτελεσματικές λύσεις που εφαρμόζονται διεθνώς (και είναι ιδιαίτερα επίκαιρες διεθνώς εν μέσω οι εργασιακών συγκρούσεων που οξύνονται λόγω της δημοσιονομικής κρίσης και προσαρμογής) συνδυάζουν τον περιορισμό των δικαιωμάτων απεργίας με την εναλλακτική, εξωδικαστική, επίλυση των διαφορών. Περί αυτού η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας πρόσφατα δημοσίευσε χρήσιμο αναλυτικό οδηγό (βλ. ILO, Manual on collective bargaining and dispute resolution in the public service, Sectoral Activities Department, 2011). Η διαφορά μεταξύ χωρών, αναπτυγμένων και μη, βρίσκεται στους τρόπους/θεσμούς επίλυσης διαφορών.

Η πρόσφατη ελληνική εμπειρία κι αυτή των περασμένων ετών, με υψηλή/αυξανόμενη συχνότητα απεργιών σε κοινωνικά αναγκαίες υπηρεσίες και υψηλό κόστος για τους πολίτες, δείχνει τη χώρα σε προ-πολιτικό, προ-θεσμικό, στάδιο. Το 1994 είχε εισαχθεί υποχρέωση σε δημόσιο διάλογο (μέσω και του ΟΜΕΔ) πριν από την απεργία, αλλά η λειτουργία του απαξιώθηκε. Από το 2003 το Διεθνές Γραφείο Εργασίας επέμενε για την αναγκαιότητα στην Ελλάδα υποχρεωτικής διαιτησίας στις συγκρούσεις - απεργίες σε κοινωνικά αναγκαίες υπηρεσίες, αλλά αυτή μόνον σε αυτές δεν χρησιμοποιήθηκε.