16 Ιανουαρίου 2016 Δημιουργείται έλλειμμα προστασίας στις νέες μορφές απασχόλησης
Ημερησία του Σαββάτου, 16/1/2016.
Του Γιώργου Γάτου.
Ελάχιστες «καλύψεις» εργασιακών και άλλων δικαιωμάτων σε όσους απασχολούνται με ευέλικτες συμβάσεις (μερική απασχόληση, «εκ περιτροπής» εργασία) καθώς και με συμβάσεις έργου («μπλοκάκια») σχεδιάζει να δώσει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης μετά την ολοκλήρωση και σε... συνέχεια της μεταρρύθμισης του Ασφαλιστικού που δημιουργεί νέα δεδομένα (ασφάλιση όλων σε ένα Ταμείο, ανεξαρτήτως ιδιότητας) αλλά και... κινδύνους (απομισθωτοποίηση για την αποφυγή σειράς πρόσθετων επιβαρύνσεων και δεσμεύσεων).«Υπάρχει έλλειμμα προστασίας στις νέες μορφές εργασίας, οι οποίες διευρύνονται σε μια πλήρως απορυθμισμένη αγορά εργασίας» παραδέχονται κορυφαία στελέχη του υπουργείου, υπογραμμίζοντας ότι οι αλλαγές θα επιδιωχθεί να γίνουν στο πλαίσιο της επικείμενης (αμέσως μετά το Ασφαλιστικό) διαπραγμάτευσης με τους Θεσμούς για την αναμόρφωση του πλαισίου των εργασιακών σχέσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας που προβλέπει το Μνημόνιο.
Εναρμόνιση
Την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου «εναρμονισμένου», ως προς τις ελάχιστες «καλύψεις», μοντέλου για κάθε είδος απασχόλησης (εξαρτημένη εργασία, σύμβαση έργου ή ανεξάρτητων υπηρεσιών) επισημαίνει στην «Ημερησία» ο οικονομολόγος και βοηθός του Συνήγορου του Πολίτη για την κοινωνική προστασία, Χρ. Ιωάννου, τονίζοντας ότι ήδη έχει γίνει μαζική «στροφή» των επιχειρήσεων στις «ευέλικτες» -και χαμηλότερου κόστους- μορφές εργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της απασχόλησης και αμοιβής με το «μπλοκάκι».
Ηδη, στη διάρκεια του 2015 σχεδόν οι έξι στις δέκα προσλήψεις έγιναν με καθεστώς μερικής και «εκ περιτροπής» εργασίας (1.004.488 σε σύνολο 1.809.552, ποσοστό 55,51%) ενώ οι θέσεις μισθωτής εργασίας τείνουν να εξαφανιστούν σε σειρά κλάδων, όπως στις υπηρεσίες και στον επισιτισμό.
Κατά συνέπεια, για λόγους ισονομίας και αποφυγής του κοινωνικού dumping (αποφυγή κόστους υψηλότερων εισφορών κ.ά.), «θα πρέπει να υπάρξουν ενιαίοι κανόνες». Σχετικό ζήτημα αντιμετώπισε ο Συνήγορος του Πολίτη ύστερα από αναφορές ωρομίσθιων εκπαιδευτικών στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας που υποχρεώνονταν να ασφαλιστούν στον ΟΑΕΕ καταβάλλοντας μάλιστα υπέρογκες, σε σχέση με τις χαμηλές αμοιβές τους, εισφορές. Το ζήτημα του χαρακτηρισμού των συμβάσεών τους, ως συμβάσεων έργου ή ως συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας, και το άμεσα συνδεόμενο ζήτημα της υπαγωγής τους στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ ή του ΙΚΑ, ύστερα από την παρέμβαση που έγινε, λύθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4186/2013 που όρισε ότι οι παρέχοντες εκπαιδευτικό έργο κατά κύριο επάγγελμα σε αναγνωρισμένα ΙΕΚ, ΚΕΚ, Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών, Κέντρα Δια Βίου Μάθησης και Κολέγια υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ εξαιρώντας μόνο όσα από πρόσωπα υπάγονται λόγω ιδιότητας στην κύρια ασφάλιση άλλου φορέα και όσους παρέχουν την εργασία αυτή ως συγκύριο επάγγελμα. Ο νομοθέτης, αποδεχόμενος σχετική πρόταση της Αρχής, διεύρυνε (με το άρθρο 46 του ν. 4331/2015, ΦΕΚ Α/69/02-07-2015) το πεδίο εφαρμογής της διάταξης αυτής ώστε να συμπεριληφθούν και οι παρέχοντες εκπαιδευτικό έργο στα ΣΔΕ.
Ενιαίοι κανόνες
Μολονότι είναι «ανοικτό» το ενδεχόμενο, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά εργασίας (πλήρης επικράτηση των ατομικών συμβάσεων, αδυναμία ελέγχων) να μετακυλιστούν όλες οι νέες επιβαρύνσεις από τους εργοδότες στους εργαζόμενους μέσω του επαναπροσδιορισμού των αμοιβών των εργαζομένων, ο Χρ. Ιωάννου σημειώνει ότι οι νέες συνθήκες οι οποίες έχουν δημιουργηθεί, επιβάλλουν να... ξαναγραφτεί, με ίσους όρους, το εργασιακό και ασφαλιστικό καθεστώς προβλέποντας «καλύψεις» και για τους πιο «ευάλωτους». Ανεξάρτητα από το είδος της σύμβασης που μπορεί να διαφέρει από τον χαρακτηρισμό που δίνει ο εργοδότης ή και τα δύο μέρη κατά τη σύναψή της. Στο πλαίσιο αυτό προτείνει:
• Εισοδηματική - μισθολογική εναρμόνιση όλων των εργαζομένων με την ενσωμάτωση στις αποδοχές εκείνων που απασχολούνται με εξαρτημένη σχέση εργασίας των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και του επιδόματος αδείας (ισχύει στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.).
• Ιση ασφαλιστική μεταχείριση, ως προς τις ασφαλιζόμενες ημέρες που λαμβάνονται υπόψη για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος για τους μερικώς απασχολούμενους και εκ περιτροπής εργαζόμενους.
• «Κάλυψη» για παροχές ανεργίας από τον ΟΑΕΔ μέσω της δημιουργίας ατομικών λογαριασμών και ανασχεδιασμό των καταβαλλόμενων εισφορών. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία οι αυτοαπασχολούμενοι έχουν αυστηρότερες προϋποθέσεις (εισοδηματικά κριτήρια και μικρότερη περίοδο) επιδότησης της ανεργίας.
• Ενιαία προστασία έναντι ομαδικών απολύσεων (δηλαδή να συνυπολογίζονται οι αμειβόμενοι με «μπλοκάκι» στον επιτρεπόμενο αριθμό των απολύσεων) εφόσον τροποποιηθεί το καθεστώς που ισχύει σήμερα και εφαρμοστεί πλήρως η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Καταστρατήγηση δικαιωμάτων
Κλασική περίπτωση καταστρατήγησης των εργασιακών δικαιωμάτων είναι, ήδη, σύμφωνα με τη νομική υπηρεσία της ΓΣΕΕ, ο χαρακτηρισμός εκ μέρους του εργοδότη της σχέσης εργασίας ως σχέσης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, με όλες τις δυσμενείς για τον εργαζόμενο συνέπειες. Μη ασφάλιση στο ΙΚΑ και στον ΟΑΕΔ ως μισθωτός ή ημερομίσθιος, απώλεια επιδομάτων και παροχών, δώρων και επιδόματος αδείας, μη χορήγηση αδειών (προβλέπονται πάνω από 11 είδη αδειών, πέραν της ετήσιας), αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης κ.ά.
