Αναλύσεις: Από την «Ευρωζώνη Ι» στην «Ευρωζώνη ΙΙ»;

26  Ιαν. 2013  Από την «Ευρωζώνη Ι» στην «Ευρωζώνη ΙΙ»;

Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 26/1/2013

H Ευρωζώνη έχει μικρότερο χρέος και μικρότερο έλλειμμα, ως ποσοστά του ΑΕΠ, από τις ΗΠΑ ή τη Μεγάλη Βρετανία, αλλά καλύπτει πολύ δυσκολότερα τις δανειακές ανάγκες των μελών της, και απειλείται, μεταξύ άλλων, και από δημοσιονομική κατάρρευση και χρεοκοπία μελών της, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωσή της.

Ο κίνδυνος πηγάζει από δύο αιτίες: οι οικονομίες του Νότου είναι επιβαρημένες με τεράστια αποθέματα «αδιέξοδων επενδύσεων», η ανεξέλεγκτη ρευστοποίηση των οποίων απειλεί με καταστροφή τόσο το τραπεζικό όσο και το δημοσιονομικό τους σύστημα, ενώ οι οικονομίες του Βορρά λειτουργούν υπό το κράτος ανασφάλειας και αβεβαιότητας ως προς το ποιες θα είναι επάνω τους οι επιπτώσεις μίας χρεοκοπίας (ή μίας διάσωσης) των οικονομιών του Νότου.

Ο διχασμός Βορρά-Νότου αποτελεί έμπρακτη διάψευση της θεωρίας και πολιτικής ότι η λειτουργία της νομισματικής ένωσης θα δημιουργούσε μία «ενδογενή δυναμική», η οποία, σε μεταγενέστερο χρόνο, θα οδηγούσε στη διαρθρωτική εναρμόνιση των επί μέρους εθνικών οικονομιών, συγχρονίζοντας σταδιακά τους επιχειρηματικούς κύκλους τους και ομογενοποιώντας τα χαρακτηριστικά τους, με τελικό αποτέλεσμα η ΟΝΕ να καταστεί, έστω και εκ των υστέρων, μία «Άριστη Νομισματική Περιοχή».

Η πραγματιστική απάντηση στην κρίση της «Ευρωζώνης Ι» είναι στο τρίπτυχο «διάσωση, μεταρρύθμιση, σταθεροποίηση». Η υπέρβαση της κρίσης μπορεί να προκύψει μόνο ως προϊόν υιοθέτησης διαρθρωτικών αλλαγών στην αρχιτεκτονική της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης, δηλαδή μέσω της μετάβασης από την ατυχήσασα «Ευρωζώνη Ι» σε μία πιο λειτουργική και ανθεκτική «Ευρωζώνη ΙΙ».

Σε αυτήν τη συζήτηση που (αναμένοντας τις εκλογές στη Γερμανία και αποφεύγοντας εν τω μεταξύ «μεγάλα ατυχήματα» π.χ. Ισπανία, Ιταλία) αρχίζει ώστε κατ' ουσίαν να αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της επερχόμενης ελληνικής (α' εξάμηνο 2014) και ιταλικής (β' εξάμηνο 2014) προεδρίας στην Ε.Ε., η Ελλάδα ας μην (ξανα)βρεθεί ούτε εκτός θέματος, ούτε τρέφοντας αυταπάτες.

Με ύφεση το 2013 στην Ευρωζώνη, το 2014 θα ζητείται οικονομική πολιτική «ομαλής πρόσκρουσης» στο έδαφος, δηλαδή λελογισμένη δημοσιονομική τόνωση στις βόρειες πλεονασματικές οικονομίες και περαιτέρω νομισματική επέκταση σε όλη την Ευρωζώνη, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στις χώρες του Βορρά να βγάλουν από την ύφεση τις οικονομίες τους και στις χώρες του Νότου να προχωρήσουν ελεγχόμενα στην ρευστοποίηση των επενδύσεων που δεν είναι βιώσιμες, χωρίς να αποφεύγουν, βεβαίως, την ύφεση, αλλά και χωρίς ανεξέλεγκτες καταστρεπτικές αναταράξεις.

Ταυτόχρονα όμως η Ευρωζώνη θα (πρέπει να) ρυθμίζει προβλήματα στην αρχιτεκτονική της. Όχι αναμένοντας πλέον την επίτευξη της «αριστοποίησης» και της «σύγκλισης» μόνο από τη λειτουργία των αγορών, αλλά πλαισιώνοντάς τες με σύστημα κανόνων (ρόλος ΕΚΤ, όρια δημοσιονομικής ενοποίησης, τραπεζική ένωση, «ρήτρες ανεξαρτησίας», κ.λπ.). Μια εισαγωγή σε αυτήν τη θεματολογία παρέχει η μελέτη του Δημ. Ιωάννου, «Από την 'Ευρωζώνη Ι' στην 'Ευρωζώνη ΙΙ', Διεθνείς Σχέσεις, Κέντρο Ανάλυσης και Σχεδιασμού», Τεύχος 90/2012, διαθέσιμη (με την κατάλληλη αναζήτηση) και στο διαδίκτυο.