13 Ιουνίου 2015 Μνημόνια και Αντιμνημόνια ίδια και απαράλλακτα
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 13/6/2015
Αν αφήσουμε στην άκρη τα ωραία λόγια και τις καλές προθέσεις, στην πράξη και τα μνημονιακά και τα αντιμνημονιακά μέτρα είναι, στον πυρήνα τους, ίδια. Είχαμε μνημονιακό ΕΝΦΙΑ και τώρα έχουμε αντιμνημονιακό ΕΝΦΙΑ. Είχαμε μνημονιακές έκτακτες εισφορές προσαύξησης της κανονικής φορολογίας, τώρα διαπραγματευόμαστε σκληρά να έχουμε αντιμνημονιακές έκτακτες εισφορές, έτι περαιτέρω προσαυξημένες επί της κανονικής φορολογίας. Είχαμε αλλεπάλληλες μνημονιακές αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ, τώρα διαπραγματευόμαστε σκληρά να έχουμε νέες αντιμνημονιακές αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ.
Και τους μνημονιακούς αν τους ρωτούσες, αλλά και χωρίς ερωτήσεις, διαλαλούσαν σε κάθε ευκαιρία ότι ήταν αντιμνημονιακοί και απλά υιοθετούσαν τα μνημονιακά μέτρα εξ ανάγκης, ενώ στην ουσία οι ίδιοι δήλωναν αντιμνημονιακοί και διατηρούσαν τις υποσχέσεις τους να τις εφαρμόσουν στο γνωστό βάθος της τετραετίας. Άλλωστε όλοι ανεξαιρέτως κατέλαβαν την εξουσία με αντιμνημονιακές και, υποτίθεται, φιλολαϊκές εξαγγελίες.
Ωστόσο υπάρχει κοινός τόπος στα έργα και στα σχέδια μνημονιακών και αντιμνημονικών που αφορά την οικονομική και τη δημοσιονομική προσαρμογή. Και αυτός επιβεβαιώνεται στις πρόσφατες πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδος και «θεσμών», και τις, υποτίθεται, ανταγωνιστικές και αλληλοσυγκρουόμενες προτάσεις, δηλαδή το ελληνικό «σχέδιο των 47 σελίδων», όσο και το, ανακριβώς αποκληθέν, «σχέδιο Γιούνκερ». Και τα δύο σχέδια βασίζονται στη θεμελιακή αρχή που διέπει τις αναπόφευκτες απόπειρες δημοσιονομικής προσαρμογής από το 2010 και εντεύθεν, οι οποίες όμως καταλήγουν μονομερώς σε συνεχείς φορολογικές επιδρομές.
Στην ουσία αλλεπάλληλες κυβερνήσεις επιθυμούν να παραβλέπουν τα θεμελιώδη αίτια του δημοσιονομικού εκτροχιασμού και της χρεοκοπίας του 2009-2010. Και συνέχισαν να κάνουν εν μέσω χρεοκοπίας αυτό που έκαναν σχεδόν σε όλη την πορεία δεκαετιών για να συμμαζεύουν εφήμερα τα συνεχώς αθροιζόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα: συνεχείς μεταβολές στο φορολογικό καθεστώς. Οι οποίες μετά το 2010 εξελίχθηκαν, λόγω της χρεοκοπίας, σε αλλεπάλληλες φορολογικές επιδρομές. Όμως η αναπόφευκτη δημοσιονομική προσαρμογή δεν επιτυγχάνεται μόνον ή κυρίως, και σε καμία περίπτωση η δημοσιονομική προσαρμογή δεν καθίσταται βιώσιμη, όταν βασίζεται σε αλλεπάλληλες έκτακτες φορολογικές επιδρομές που μονιμοποιούνται.
Ενώ ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός που οδήγησε στη χρεοκοπία του 2009 ήρθε κυρίως από την εξωφρενική απογείωση των δημοσίων δαπανών (με 77,1% μερίδιο συμβολής τους στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό) στη συνέχεια η δημοσιονομική προσαρμογή επιχειρήθηκε κυρίως όχι με ανάλογη προσαρμογή των δαπανών, αλλά με απογείωση των φορολογικών εσόδων (με 72,4% μερίδιο συμβολής των φορολογικών εσόδων). Το παρουσιάζουν αυτό ανάγλυφα στην αρχή της πρόσφατης μελέτης τους, για λογαριασμό του Macroeconomic Policy Institute του Hans-Boeckler-Foundation, οργανισμού των γερμανικών συνδικάτων, οι Τ. Γιαννίτσης και Στ. Ζωγραφάκης υπό τον τίτλο «Greece: solidarity and adjustment in times of crisis» (βλ. πίνακα 3.2).
Παρά τις καλές προθέσεις και τα ωραία σχέδια επί χάρτου, μνημονιακών και αντιμνημονιακών, η αλήθεια είναι ότι το πολιτ(ευτ)ικό σύστημα, μνημονιακό και αντιμνημονιακό, απλά υπηρετούσε και υπηρετεί την υπεράσπιση του πελατειακού κράτους τόσο στον λόγω δαπανών δημοσιονομικό εκτροχιασμό του 2006-2009 όσο και στην μέσω φορολογικών επιδρομών προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής το 2010-2013, αλλά και εντεύθεν.
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 13/6/2015
Αν αφήσουμε στην άκρη τα ωραία λόγια και τις καλές προθέσεις, στην πράξη και τα μνημονιακά και τα αντιμνημονιακά μέτρα είναι, στον πυρήνα τους, ίδια. Είχαμε μνημονιακό ΕΝΦΙΑ και τώρα έχουμε αντιμνημονιακό ΕΝΦΙΑ. Είχαμε μνημονιακές έκτακτες εισφορές προσαύξησης της κανονικής φορολογίας, τώρα διαπραγματευόμαστε σκληρά να έχουμε αντιμνημονιακές έκτακτες εισφορές, έτι περαιτέρω προσαυξημένες επί της κανονικής φορολογίας. Είχαμε αλλεπάλληλες μνημονιακές αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ, τώρα διαπραγματευόμαστε σκληρά να έχουμε νέες αντιμνημονιακές αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ.
Και τους μνημονιακούς αν τους ρωτούσες, αλλά και χωρίς ερωτήσεις, διαλαλούσαν σε κάθε ευκαιρία ότι ήταν αντιμνημονιακοί και απλά υιοθετούσαν τα μνημονιακά μέτρα εξ ανάγκης, ενώ στην ουσία οι ίδιοι δήλωναν αντιμνημονιακοί και διατηρούσαν τις υποσχέσεις τους να τις εφαρμόσουν στο γνωστό βάθος της τετραετίας. Άλλωστε όλοι ανεξαιρέτως κατέλαβαν την εξουσία με αντιμνημονιακές και, υποτίθεται, φιλολαϊκές εξαγγελίες.
Ωστόσο υπάρχει κοινός τόπος στα έργα και στα σχέδια μνημονιακών και αντιμνημονικών που αφορά την οικονομική και τη δημοσιονομική προσαρμογή. Και αυτός επιβεβαιώνεται στις πρόσφατες πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδος και «θεσμών», και τις, υποτίθεται, ανταγωνιστικές και αλληλοσυγκρουόμενες προτάσεις, δηλαδή το ελληνικό «σχέδιο των 47 σελίδων», όσο και το, ανακριβώς αποκληθέν, «σχέδιο Γιούνκερ». Και τα δύο σχέδια βασίζονται στη θεμελιακή αρχή που διέπει τις αναπόφευκτες απόπειρες δημοσιονομικής προσαρμογής από το 2010 και εντεύθεν, οι οποίες όμως καταλήγουν μονομερώς σε συνεχείς φορολογικές επιδρομές.
Στην ουσία αλλεπάλληλες κυβερνήσεις επιθυμούν να παραβλέπουν τα θεμελιώδη αίτια του δημοσιονομικού εκτροχιασμού και της χρεοκοπίας του 2009-2010. Και συνέχισαν να κάνουν εν μέσω χρεοκοπίας αυτό που έκαναν σχεδόν σε όλη την πορεία δεκαετιών για να συμμαζεύουν εφήμερα τα συνεχώς αθροιζόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα: συνεχείς μεταβολές στο φορολογικό καθεστώς. Οι οποίες μετά το 2010 εξελίχθηκαν, λόγω της χρεοκοπίας, σε αλλεπάλληλες φορολογικές επιδρομές. Όμως η αναπόφευκτη δημοσιονομική προσαρμογή δεν επιτυγχάνεται μόνον ή κυρίως, και σε καμία περίπτωση η δημοσιονομική προσαρμογή δεν καθίσταται βιώσιμη, όταν βασίζεται σε αλλεπάλληλες έκτακτες φορολογικές επιδρομές που μονιμοποιούνται.
Ενώ ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός που οδήγησε στη χρεοκοπία του 2009 ήρθε κυρίως από την εξωφρενική απογείωση των δημοσίων δαπανών (με 77,1% μερίδιο συμβολής τους στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό) στη συνέχεια η δημοσιονομική προσαρμογή επιχειρήθηκε κυρίως όχι με ανάλογη προσαρμογή των δαπανών, αλλά με απογείωση των φορολογικών εσόδων (με 72,4% μερίδιο συμβολής των φορολογικών εσόδων). Το παρουσιάζουν αυτό ανάγλυφα στην αρχή της πρόσφατης μελέτης τους, για λογαριασμό του Macroeconomic Policy Institute του Hans-Boeckler-Foundation, οργανισμού των γερμανικών συνδικάτων, οι Τ. Γιαννίτσης και Στ. Ζωγραφάκης υπό τον τίτλο «Greece: solidarity and adjustment in times of crisis» (βλ. πίνακα 3.2).
Παρά τις καλές προθέσεις και τα ωραία σχέδια επί χάρτου, μνημονιακών και αντιμνημονιακών, η αλήθεια είναι ότι το πολιτ(ευτ)ικό σύστημα, μνημονιακό και αντιμνημονιακό, απλά υπηρετούσε και υπηρετεί την υπεράσπιση του πελατειακού κράτους τόσο στον λόγω δαπανών δημοσιονομικό εκτροχιασμό του 2006-2009 όσο και στην μέσω φορολογικών επιδρομών προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής το 2010-2013, αλλά και εντεύθεν.
