29 Σεπτ. 2012 Επιμήκυνση για ποιον;
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 29/9/2012
Χρόνια τώρα, συγκεκαλυμμένα πριν, ανοικτά και συστηματικά από τις αρχές του 2010, όταν αλλεπάλληλες αποφάσεις του ECOFIN έθεσαν την ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής, η εφαρμοσμένη οικονομική πολιτική «παίζει» το χαρτί της «επιμήκυνσης», συνεχώς και σε παραλλαγές, σε κάθε στάδιο του πολυετούς προγράμματος στο οποίο δεσμεύθηκε η χώρα μετά την τεχνική χρεοκοπία της.
Επιχείρημα υπέρ της είναι η αρνητική επίπτωση της δημοσιονομικής προσαρμογής στην οικονομική δραστηριότητα: η ταχύτερη δημοσιονομική προσαρμογή «βυθίζει» περισσότερο την οικονομική δραστηριότητα, ανατροφοδοτεί τη δυσκολία επίτευξης δημοσιονομικών στόχων, οδηγεί σε φαύλο κύκλο προσπαθειών για μείωση του ελλείμματος και «βύθισης» της οικονομικής δραστηριότητας. Ομως, «αγνοείται» ότι εν γένει -και στην ελληνική περίπτωση ιδιαίτερα- έχει σημασία το μείγμα επιλογών δημοσιονομικής προσαρμογής.
Βασίζεται η δημοσιονομική προσαρμογή κυρίως/αποκλειστικά στην επιβολή νέων φόρων, ή κυρίως/αποκλειστικά στην περικοπή δαπανών; Η διαφορά είναι κρισιμότατη: επηρεάζει και το εύρος και τη διάρκεια των αρνητικών επιπτώσεών της στην οικονομική δραστηριότητα. Το δείχνουν οι Alesina, Favero, Giavazzi σε πρόσφατη μελέτη (The output effect of fiscal consolidations), αναλύοντας εμπειρίες δημοσιονομικής προσαρμογής 15 χωρών την περίοδο 1980-2005: Οι προσαρμογές μέσω περιορισμού δαπανών έχουν χαμηλότερη και συντομότερη αρνητική επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα έναντι προσαρμογών βασισμένων στην επιβολή/αύξηση φόρων.
Τι λέει η μέχρι σήμερα εμπειρία δημοσιονομικής προσαρμογής στην Ελλάδα; Αρχικά, αντί να μειωθούν δαπάνες, αυξήθηκε ο ΦΠΑ και εντέλει η παραοικονομία. Εν συνεχεία, αντί να μειωθούν δαπάνες, αυξήθηκαν οι έκτακτες φορολογίες σε αυτούς που ήδη πλήρωναν φόρους, και εντέλει επιβαρύνθηκαν δυσανάλογα οι εναπομείναντες παραγωγοί του τομέα διεθνώς εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών. Αντί να ελεγχθεί η ποιότητα των δημοσίων δαπανών (και η αποτελεσματικότητα των φορολογικών μηχανισμών), τα «πήρε σβάρνα» όλα, λίγο λίγο, χλωρά, ξερά, και τοξικά. Η κρατι(κομματι)κή «φούσκα» και οι πολλές ιδιωτικοδημόσιες συνιστώσες της είχαν, στη συνεχιζόμενη οικονομική βύθιση, συγκριτικά τις μικρότερες απώλειες.
Ας εξετάσουμε, λοιπόν, εάν η επί πενταετία συνεχής και βαθιά μείωση του ΑΕΠ συνδέεται/οφείλεται και στη συστηματική προσπάθεια «υπεράσπισης» δαπανών και επιβολής/αύξησης φόρων. Εάν το μείγμα πολιτικής [που εκφράζει την πρωτοκαθεδρία της κρατι(κομματι)κής «φούσκας»] οδηγεί την οικονομία σε ... επταετία, οκταετία, δεκαετία συνεχούς οικονομικής συρρίκνωσης. Εάν η επιμήκυνση αξιοποιείται προς διατήρηση της θεμελιώδους ανισορροπίας που τροφοδοτεί τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, την παραγωγική συρρίκνωση, την χρεοκοπία.
Επιμήκυνση υπέρ της εγχώριας παραγωγής και δημιουργίας ή υπέρ της κρατι(κομματι)κής «φούσκας»; Δεν είναι όλες οι δαπάνες προς περιορισμό, ούτε όλοι οι φόροι προς απόρριψη. Θεμελιακό κριτήριο για εθνική οικονομική ανάκαμψη και ανασυγκρότηση είναι το εάν το μείγμα οικονομικής πολιτικής ενισχύει τον εγχώριο τομέα παραγωγής «διεθνώς εμπορευσίμων» αγαθών και υπηρεσιών, έναντι του υπερμεγέθους προστατευμένου (και συχνά παρασιτικού) τομέα των «μη εμπορευσίμων». Κριτήριο είναι εάν ενισχύεται η εγχώρια παραγωγή και το «Made in Greece», ώστε να ανασχεθεί με βιώσιμο τρόπο η κατάρρευση της απασχόλησης και η καταστροφή/φυγή του ανθρωπίνου κεφαλαίου. Τότε μπορεί να είναι βιώσιμη και η υπεράσπιση της κοινωνικής συνοχής.
Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 29/9/2012
Χρόνια τώρα, συγκεκαλυμμένα πριν, ανοικτά και συστηματικά από τις αρχές του 2010, όταν αλλεπάλληλες αποφάσεις του ECOFIN έθεσαν την ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής, η εφαρμοσμένη οικονομική πολιτική «παίζει» το χαρτί της «επιμήκυνσης», συνεχώς και σε παραλλαγές, σε κάθε στάδιο του πολυετούς προγράμματος στο οποίο δεσμεύθηκε η χώρα μετά την τεχνική χρεοκοπία της.
Επιχείρημα υπέρ της είναι η αρνητική επίπτωση της δημοσιονομικής προσαρμογής στην οικονομική δραστηριότητα: η ταχύτερη δημοσιονομική προσαρμογή «βυθίζει» περισσότερο την οικονομική δραστηριότητα, ανατροφοδοτεί τη δυσκολία επίτευξης δημοσιονομικών στόχων, οδηγεί σε φαύλο κύκλο προσπαθειών για μείωση του ελλείμματος και «βύθισης» της οικονομικής δραστηριότητας. Ομως, «αγνοείται» ότι εν γένει -και στην ελληνική περίπτωση ιδιαίτερα- έχει σημασία το μείγμα επιλογών δημοσιονομικής προσαρμογής.
Βασίζεται η δημοσιονομική προσαρμογή κυρίως/αποκλειστικά στην επιβολή νέων φόρων, ή κυρίως/αποκλειστικά στην περικοπή δαπανών; Η διαφορά είναι κρισιμότατη: επηρεάζει και το εύρος και τη διάρκεια των αρνητικών επιπτώσεών της στην οικονομική δραστηριότητα. Το δείχνουν οι Alesina, Favero, Giavazzi σε πρόσφατη μελέτη (The output effect of fiscal consolidations), αναλύοντας εμπειρίες δημοσιονομικής προσαρμογής 15 χωρών την περίοδο 1980-2005: Οι προσαρμογές μέσω περιορισμού δαπανών έχουν χαμηλότερη και συντομότερη αρνητική επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα έναντι προσαρμογών βασισμένων στην επιβολή/αύξηση φόρων.
Τι λέει η μέχρι σήμερα εμπειρία δημοσιονομικής προσαρμογής στην Ελλάδα; Αρχικά, αντί να μειωθούν δαπάνες, αυξήθηκε ο ΦΠΑ και εντέλει η παραοικονομία. Εν συνεχεία, αντί να μειωθούν δαπάνες, αυξήθηκαν οι έκτακτες φορολογίες σε αυτούς που ήδη πλήρωναν φόρους, και εντέλει επιβαρύνθηκαν δυσανάλογα οι εναπομείναντες παραγωγοί του τομέα διεθνώς εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών. Αντί να ελεγχθεί η ποιότητα των δημοσίων δαπανών (και η αποτελεσματικότητα των φορολογικών μηχανισμών), τα «πήρε σβάρνα» όλα, λίγο λίγο, χλωρά, ξερά, και τοξικά. Η κρατι(κομματι)κή «φούσκα» και οι πολλές ιδιωτικοδημόσιες συνιστώσες της είχαν, στη συνεχιζόμενη οικονομική βύθιση, συγκριτικά τις μικρότερες απώλειες.
Ας εξετάσουμε, λοιπόν, εάν η επί πενταετία συνεχής και βαθιά μείωση του ΑΕΠ συνδέεται/οφείλεται και στη συστηματική προσπάθεια «υπεράσπισης» δαπανών και επιβολής/αύξησης φόρων. Εάν το μείγμα πολιτικής [που εκφράζει την πρωτοκαθεδρία της κρατι(κομματι)κής «φούσκας»] οδηγεί την οικονομία σε ... επταετία, οκταετία, δεκαετία συνεχούς οικονομικής συρρίκνωσης. Εάν η επιμήκυνση αξιοποιείται προς διατήρηση της θεμελιώδους ανισορροπίας που τροφοδοτεί τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, την παραγωγική συρρίκνωση, την χρεοκοπία.
Επιμήκυνση υπέρ της εγχώριας παραγωγής και δημιουργίας ή υπέρ της κρατι(κομματι)κής «φούσκας»; Δεν είναι όλες οι δαπάνες προς περιορισμό, ούτε όλοι οι φόροι προς απόρριψη. Θεμελιακό κριτήριο για εθνική οικονομική ανάκαμψη και ανασυγκρότηση είναι το εάν το μείγμα οικονομικής πολιτικής ενισχύει τον εγχώριο τομέα παραγωγής «διεθνώς εμπορευσίμων» αγαθών και υπηρεσιών, έναντι του υπερμεγέθους προστατευμένου (και συχνά παρασιτικού) τομέα των «μη εμπορευσίμων». Κριτήριο είναι εάν ενισχύεται η εγχώρια παραγωγή και το «Made in Greece», ώστε να ανασχεθεί με βιώσιμο τρόπο η κατάρρευση της απασχόλησης και η καταστροφή/φυγή του ανθρωπίνου κεφαλαίου. Τότε μπορεί να είναι βιώσιμη και η υπεράσπιση της κοινωνικής συνοχής.
