Αναλύσεις: Ξέρεις από (Β)ΕΣΠΑ ΙΙ;

24  Νοεμ. 2012  Ξέρεις από (Β)ΕΣΠΑ ΙΙ;

Ημερησία του Σαββάτου - Οικονομία, 24/11/2012

Τα περιθώρια εντός των οποίων θα κινηθεί στην Σύνοδο Κορυφής η ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014 - 2020 είναι γνωστά. Για την Ελλάδα δεν αναμένονται θαύματα. Το ζήτημα είναι πόσο θα είναι το «κούρεμα» έναντι των κοινοτικών πόρων 20,1 δισ. ευρώ του Eθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Aναφοράς 2007 - 2013. Και με το λιγότερο δυσμενές σενάριο της δέσμευσης για την Ελλάδα πόρων ύψους άνω των 11,2 δισ. ευρώ, θα πρέπει να γίνουν κατανοητές οι «δύσκολες» αλήθειες.

Πρώτον, για τους δεκαπλάσιους πόρους και ευκαιρίες που είχε τα

προηγούμενα χρόνια και αντί να τους διαχειρισθεί και επενδύσει αποτελεσματικά, τους κατακερμάτισε και τους κατασπατάλησε. Άνω των 110 δισ. ευρώ χορηγήθηκαν από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία στην Ελλάδα, αλλά βασικά έργα υποδομής (π.χ. σιδηρόδρομοι, εθνικοί αυτοκινητόδρομοι) είναι σε εκκρεμότητα. Πολιτικές και δομές για το ανθρώπινο κεφάλαιο, αναγκαίες και για την ανάπτυξη και για την κοινωνική συνοχή μέσα στην κρίση, έγιναν καπνός σε εικονικά σεμινάρια.

Δεύτερον, για την ανάγκη συνέργειας αναπτυξιακού σχεδίου, αποτελεσματικής πολιτικής διαχείρισης και διαχείρισης έργων, ώστε το ένα έργο να «κουμπώνει» με το άλλο και να δημιουργούν βιώσιμη ανάπτυξη. Όχι σαν την Εγνατία Οδό που καθυστερώντας δεκαετίες, εντέλει ολοκληρώθηκε ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση της βιομηχανικής αποεπένδυσης στην Βόρεια Ελλάδα. Το ίδιο ζήτημα δημιουργείται τώρα με τους σε εκκρεμότητα εθνικούς αυτοκινητοδρόμους, που πρέπει «να τρέξουν» καθώς στο ΕΣΠΑ ΙΙ οι πόροι είναι μειωμένοι και γενικά, και ειδικά για τις υποδομές μεταφορών.

Τρίτον, ότι το αναπτυξιακό σχέδιο δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου, αλλά συνέργειες τόπων, τομέων και κλάδων. Στην υπόθεση π.χ. των εθνικών αυτοκινητοδρόμων, η οικονομική βιωσιμότητά τους ως έργου και ως επένδυσης επηρεάζεται και από το τι αναπτυξιακό υπάρχει στα άκρα τους και στα πλευρά τους. Οι όροι χρηματοδότησης από τις τράπεζες επηρεάζονται κι από αυτό. Η αναπτυξιακή πολιτική και το σχέδιο, ή η απουσία τους, βελτιώνουν ή απομειώνουν την βιωσιμότητα κάθε έργου.

Τέταρτον, οι «κουρεμένοι» πόροι του ΕΣΠΑ ΙΙ καθιστούν επιτακτική την αύξηση του βαθμού έγκαιρης ενδογενούς αξιοποίησής τους. Οι αναλογικά χαμηλότεροι ονομαστικοί πόροι πρέπει να μένουν σε μεγαλύτερο ποσοστό στην εθνική οικονομία, έναντι της κατά το παρελθόν μεγάλης διαρροής τους (της μεγαλύτερης σε σύγκριση με άλλες χώρες λήπτες πόρων των διαρθρωτικών ταμείων) προς τις κεντροευρωπαϊκές και βορειοευρωπαϊκές περιφέρειες.

Πέμπτον, ακόμη κι εάν η ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση για τον Προϋπολογισμό 2014 - 2020 «κλείσει» σε αυτήν η σε επόμενη Σύνοδο, η οικονομική ύφεση που πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, θα επαναφέρει στην ευρωπαϊκή ατζέντα, είτε το 2013 είτε το 2014, την ανάγκη χρηματοδότησης της ανάπτυξης με επενδύσεις που να τροφοδοτούν την ανταγωνιστική προσαρμογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέχρι τότε η Ελλάδα πρέπει να έχει αποκτήσει ένα συνεκτικό αναπτυξιακό σχέδιο, και, φυσικά, να έχει τακτοποιήσει τις εκκρεμότητες του ΚΠΣ 2000 - 2006, και τις υστερήσεις του ΕΣΠΑ 2007 - 2013.

ΥΓ 1 (της 24.11.2012) Επι τη ευκαιρία να θυμηθούμε  το προ εξαετίας Ξέρεις από (Β)ΕΣΠΑ;

14 Οκτ. 2006    Ξέρεις από (Β)ΕΣΠΑ;

Ημερησία του Σαββάτου- Οικονομία,  14/10/2006
 

Με τη φορολογική συμβολή των πολιτών της Eνωσης, κοινοτικοί πόροι 20,1 δισ. ευρώ του Eθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Aναφοράς 2007-2013 (διάδοχου των KΠΣ) αποτελούν για τις περιφέρειες της χώρας την τελευταία ευκαιρία αξιοποίησης κοινοτικών πόρων τέτοιας κλίμακας. Για την ανάπτυξη και σύγκλιση. Oμως η ενδοκυβερνητική διαπραγμάτευση και η δημόσια διαβούλευση δείχνουν ότι ο σχεδιασμός περιεχομένου και εφαρμογής του EΣΠA μπορεί να εξελιχθεί σε χαμένη ευκαιρία. «Yπάρχουν πόροι» και το μοτίβο είναι γνωστό.
 

Πρώτον, «το περιεχόμενο» του EΣΠA είναι η κατανομή τους. Σχεδόν κάθε υπουργείο (από τα 19) θέλει μερίδιο, όπως και οι 13 Περιφέρειες. Eξ ορισμού, οι πόροι είναι για την περιφέρεια. Περιφέρεια είναι οι περίπου 50 νομαρχίες και οι περίπου 1.000 δήμοι που ζητούν μερίδια. Eτσι έχουμε τα σχεδόν 30 Eπιχειρησιακά Προγράμματα και τα χιλιάδες κατακερματισμένα έργα των KΠΣ.

Δεύτερον, «η εφαρμογή» του EΣΠA απαιτεί φυσιολογική διοικητική αποτελεσματικότητα. Tην οποία ούτε η κεντρική δημόσια διοίκηση (που το 2007 κοστίζει σε «ανελαστική δαπάνη» μισθών 12,5 δισ. από τα 49,2 δισ. των φόρων) ούτε οι Περιφέρειες, διαθέτουν. Eξ ου και η παράλληλη διοίκηση των «ειδικών υπηρεσιών». Για την (αναγκαία) στροφή του EΣΠA στην περιφέρεια προκύπτει και νέα ανάγκη «ειδικών υπηρεσιών», καθώς ούτε οι Nομαρχίες και οι Δήμοι διαθέτουν στοιχειώδη διοικητική αποτελεσματικότητα.

O συνδυασμός απαιτήσεων (σε πόρους) και δυνατοτήτων (σε διοίκηση και αποτελέσματα) καθιστά επίκαιρο το προ τριών δεκαετιών, παροιμιώδες πλέον, ερώτημα του Θανάση Bέγγου. Oχι ότι το EΣΠA θάχει την κατάληξη της δικής του βέσπας.  Tο μεγαλύτερο μέρος θα απορροφηθεί, με τα γνωστά προβλήματα. Oμως, θα έχουμε στο τέλος του EΣΠA 2007-2013, μετά από 30 χρόνια Διαρθρωτικών Tαμείων στην Eλλάδα, το ίδιο ερώτημα, που διατυπωνόταν όταν η βέσπα είχε ήδη διεθνώς 30 χρόνια κυκλοφορίας;

O διαχειριστικός σχεδιασμός του EΣΠA είναι ευκαιρία να μην προσπεράσουμε, ακόμη μια φορά, το χρόνιο διοικητικό πρόβλημα της χώρας. Nα αξιοποιηθεί ως «πιλότος» εφαρμογής διοικητικών μεταρρυθμίσεων, αναγκαίων για την περιφερειακή σύγκλιση. Στην Eνωση είναι κοινός τόπος ότι πρωτεύων παράγων περιφερειακής σύγκλισης και συνοχής είναι η ισχυρή περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Mε αυτήν, στο ευνοϊκό γεωοικονομικό περιβάλλον, ο δυναμισμός της ελληνικής οικονομίας, μπορεί να πολλαπλασιασθεί.

Aν υπάρχει «σχέδιο» για αποτελεσματική διακυβέρνηση στην χώρα ας αρχίσει να ξεδιπλώνεται στη διαπραγμάτευση και στη δομή εφαρμογής του EΣΠA. Mε τρία επίπεδα διοίκησης, λιγότερα υπουργεία, λιγότερες Περιφέρειες Aυτοδιοίκησης, λιγότερους και ισχυρότερους Δήμους που λογοδοτούν, και δημόσιες υπηρεσίες υψηλής αποτελεσματικότητας, με στελέχη επιδόσεων που αξιολογούνται και ανταμείβονται, που θα έκαναν τη διοίκηση/διακυβέρνηση περισσότερο ευρωπαϊκή, για τον πολίτη.

 

ΥΓ 2 (της 24.11.2012). Τελικά το μόνο που κατάλαβαν οι τότε  αρμόδιοι (ή, μάλλον, οι συνεργαζόμενοι διαφημιστές τους) ήταν να υιοθετήσουν τον τίτλο του άρθρου στην διαφημιστική καμπάνια του ΕΣΠΑ την επόμενη διετία ! Έτερον ουδέν .