Άρθρα: Η ιστορία του 14ου μισθού στην Ελλάδα

Η ιστορία του 14ου μισθού στην Ελλάδα, MoneyReview,  Απόψεις, Τρίτη 7 Ιανουαρίου 2025.

Τα εθνικά συστήματα αμοιβών της μισθωτής εργασίας κάθε χώρας έχουν την ιστορία τους. Στην Ελλάδα το Δώρο Χριστουγέννων, μέχρι  το 1980, και Επίδομα Χριστουγέννων, έκτοτε, αν και  συνεχίζουμε να το λέμε Δώρο, ως 14^ος μισθός του έτους (που σήμερα ισχύει για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα), έχει την δική του. Στην Ελλάδα έχει ιστορία 8 δεκαετιών και πλέον.

Την προπολεμική περίοδο έως το 1940 αρκετές επιχειρήσεις συνήθιζαν να καταβάλουν στους εργαζομένους τους Δώρο ως 13^ο μισθό Χριστουγέννων ενόψει των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Ήταν κυρίως οικειοθελής παροχή εδραιούμενη ως συνήθεια ή έθιμον,  ή ως ρύθμιση σε κανονισμούς  εργασίας ή σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας, όπου υπήρχαν σε περιορισμένο αριθμό.  

Το 1941 στις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες της κατεχόμενης Ελλάδας εισήχθη από το Υπουργείο Εργασίας νομοθεσία «περί αυξήσεως των αποδοχών των μισθωτών». Βάσει αυτής κατέστη υποχρεωτική η χορήγηση  του 13^ου μισθού όπου αυτός  προηγουμένως  καταβαλλόταν οικειοθελώς από συνήθεια ή έθιμον ή συλλογική σύμβαση εργασίας.

Το 1942 στις επιδεινούμενες οικονομικές συνθήκες της κατεχόμενης Ελλάδας η καταβολή του Δώρου Χριστουγέννων έγινε, με απόφαση Υπουργού Εργασίας, υποχρεωτική για όλες  τις επιχειρήσεις και για όλους  τους μισθωτούς. Αρχικά  σε  ποσόν 8 ημερομισθίων, εν συνέχεια σε ποσόν 15 ημερομισθίων.  Έτσι ίσχυσε η καταβολή του Δώρου Χριστουγέννων και το 1943.

Με την απελευθέρωση το 1944 ίσχυσε νέος νόμος που όριζε  οι Υπουργοί Οικονομικών και Εργασίας να  αποφασίζουν «περί χορηγήσεως εις τους μισθωτούς της χώρας εκτάκτου χρηματικής παροχής επ’ ευκαιρία των εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα».  

Το 1947 με δύο Εθνικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, μία για τους υπαλλήλους και μία για τους εργατοτεχνίτες, προβλέφθηκαν το Δώρο Χριστουγέννων  σε  έναν μηνιαίο μισθό (και το Δώρο Πάσχα σε μισό μηνιαίο μισθό). Ζητήματα εφαρμογής  της καταβολής ρυθμίστηκαν εκ νέου με νόμους του 1951 και του 1955.  Και με αλλεπάλληλες υπουργικές  αποφάσεις χορηγούνταν ετησίως.

Σημειωτέον ότι μόνον από το 1960 και μετά το Δώρο Χριστουγέννων θεωρήθηκε από  την νομολογία μέρος των τακτικών αποδοχών των εργαζομένων – ώστε να υπάγεται σε ασφαλιστικές εισφορές και φορολογία και να λαμβάνεται υπόψιν στον υπολογισμό των αποζημιώσεων.  Δεν εξέλιπαν όμως τα ζητήματα ερμηνείας και εφαρμογής.  Καταβαλλόταν επί δεκαετίες με τον συνδυασμό ετησίων υπουργικών αποφάσεων και εθνικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Ήταν το 1980 και το 1981 που ρυθμίσθηκε συνολικά  με νόμο, ο οποίος συμπλήρωνε και ενημέρωνε εκείνον του 1951, και με υπουργική απόφαση του 1981, η καταβολή του «επιδόματος» πλέον,  εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα.  

Ο 14ος μισθός ως Δώρο ή Επίδομα Χριστουγέννων δεν είναι κάτι συνηθισμένο στην εργατική νομοθεσία διεθνώς. Συναντάται στις Νοτιοευρωπαϊκές χώρες. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία όπου είναι νομοθετικά κατοχυρωμένος ο 13^ος και ο 14^ος μισθός. Στην Ιταλία προβλέπεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Αναλόγως στην Αυστρία χορηγούνται 13^ος και 14^ος μισθός με συλλογικές συμβάσεις εργασίας, και υπάγονται σε ειδική χαμηλή φορολογία. Διεθνώς εφαρμόζεται επίσης σε επίπεδο επιχειρήσεων ως 13^ος μισθός ή μέρος αυτού.

Ενδιαφέρον είναι ότι εκτός Ευρώπης Δώρο Χριστουγέννων καταβάλλεται υποχρεωτικά, από τον νόμο, στην Λατινική Αμερική, στην Βραζιλία και την Αργεντινή, αλλά εκεί ως 13^ος μισθός. Εκεί τα Χριστούγεννα είναι καλοκαιρινά. Στην Βενεζουέλα ο 13^ος μισθός είναι υποχρεωτικός για τις επιχειρήσεις που έχουν κέρδη. Στην Κεντρική Αμερική, στο Μεξικό το Δώρο Χριστουγέννων είναι μισός μηνιαίος μισθός. Το έχουν επίσης η Γουατεμάλα και η Κόστα Ρίκα. Στο Πουέρτο Ρίκο έχουν ένα περίπλοκο σύστημα νομοθετημένου Δώρου Χριστουγέννων από το 1969.  

Σε άλλα μέρη του κόσμου δεν έχουν Δώρο Χριστουγέννων στους μισθούς διότι δεν έχουν … Χριστούγεννα.  Έχουν ωστόσο μισθολογικές  παροχές  συνδεόμενες με θρησκευτικές εορτές και το τέλος του έτους.

Το Δώρο Χριστουγέννων όπου  καταβάλλεται, είτε ως 13^ος είτε ως 14^ος μισθός, επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα στον ετήσιο οικονομικό κύκλο. Η υψηλή καταναλωτική δαπάνη τον μήνα Δεκέμβριο είναι κοινό χαρακτηριστικό στις οικονομίες της Νότιας Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής.